Programma Sociaal domein

Wethouder Berning

Iedere inwoner moet in staat zijn om zo lang en zo veel mogelijk zelf redzaam te zijn. We hechten veel waarde aan het welzijn van onze inwoners. Daarnaast moeten inwoners  zoveel mogelijk zelf de regie over hun leven kunnen voeren en mee kunnen doen in de samenleving. Waar dat kan op eigen kracht, of anders met hulp van mensen uit hun sociale netwerk. Inwoners die hiertoe niet (volledig) in staat zijn, bieden we ondersteuning om hun zelf regie en participatie te bevorderen. De ondersteuning is bij voorkeur zo licht en zo dichtbij mogelijk en preventief als het kan. Team Ondersteuning & Zorg is ervoor om inwoners hierbij te helpen.

In de gemeente Tubbergen werken we samen met verschillende organisaties om de zorg voor onze inwoners zo optimaal mogelijk in te richten. Dit zijn bijvoorbeeld organisaties de re-integratietrajecten begeleiden en organisaties die vrij toegankelijke voorzieningen aanbieden, maar ook Veilig Thuis voor inwoners die te maken hebben met huiselijk geweld. We zetten in op vroegsignalering en het preventief aanpakken van problemen. Daarnaast kennen we verschillende regelingen voor inwoners met (tijdelijke) financiële problemen, bijvoorbeeld bijstand voor zelfstandige ondernemers en kindpakketten.

Omzien Naar Elkaar, een integrale visie op de invoering van de drie decentralisaties in het sociale domein 2014

Beleidsplan "Omzien naar elkaar" 2017

Verordening bevordering participatie minima 2017

Uitvoeringsbesluit re-integratieverordening Participatiewet 2017

Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp 2018

Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning 2020

Nota minimabeleid 2016

Beleidsplan integrale schulddienstverlening 2019-2023

Beleidsregels Jeugdhulp 2020 x

Verordening stimuleringsfonds sociaal domein 2018

Voor een actueel totaalbeeld van de vastgestelde beleidsnota's en verordeningen verwijzen we u naar: Overheid.nl

Binnen het programma Sociaal domein maken we gebruik van de volgende kengetallen:

• Percentage volledig gevaccineerde inwoners 95,7% 
• Huishoudens met bijstandsuitkeringen: 120 
• Werkloosheidspercentage: 2,2% 

Aandeel (%) huishoudens met een bijstandsuitkering t.o.v. Nederland:

Onder het programma Sociaal domein vallen de volgende verbonden partijen:

• Regio Twente: op het gebied van publieke gezondheid (GGD Twente) en Jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning (waaronder OZJT). Meer informatie over de GGD Twente en het OZJT/Samen 14 is te vinden via de volgende links:  OZJT/Samen14 , GGD Twente.
• Soweco: Informatie is te vinden via de volgende link:  Soweco.
• Crematoria Twente: Informatie is te vinden via de volgende link: Crematoria Twente.
• Stadsbank Oost Nederland: Informatie is te vinden via de volgende link:  Stadsbank Oost Nederland.

CAK (Centraal Administratie Kantoor)

Als gevolg van vertraging in de implementatie van het nieuwe systeem voor gegevensuitwisseling tussen gemeenten en het CAK, is voor de maanden januari t/m september 2020 geen eigen bijdrage geïnd voor inwoners uit de gemeente Tubbergen. Cliënten hebben de eerste facturen in het vierde kwartaal pas ontvangen en zullen in 2021 nog steeds facturen ontvangen en moeten betalen over 2020. De gemeente heeft hier geen invloed op.

Overgang GGZ-cliënten naar de Wet langdurige zorg (Wlz)

Inwoners die hun leven lang intensieve geestelijke gezondheidszorg (GGZ) nodig hebben, kunnen vanaf 2021 toegang krijgen tot de Wet langdurige zorg (Wlz). Wel moeten zij voldoen aan de bestaande Wlz-toegangscriteria. Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) is gestart met het afgeven van indicaties. Dit betekent dat cliënten die nu nog onder de Wmo vallen, met ingang van 2021 onder de Wlz kunnen vallen. Het aantal cliënten die dit betreft is minder dan vijf. 

Woonplaatsbeginsel Jeugd 2022

Het bepalen van het woonplaatsbeginsel van een jeugdige is in de huidige vorm altijd ingewikkeld en tijdrovend geweest, omdat hierin wordt uitgegaan van het woonadres van de gezagsdrager. Het nieuwe uitgangspunt is dat bij ambulante zorg, de gemeente waarin de jeugdige zelf staat ingeschreven verantwoordelijk is voor de zorg. Bij zorg met verblijf geldt dat de gemeente waarin de jeugdige direct voorafgaand aan het verblijfstraject stond ingeschreven, verantwoordelijk is.

Het nieuwe woonplaatsbeginsel maakt een einde aan de onduidelijkheid die er nu soms voor zorgt dat jongeren lang op zorg moeten wachten of dat gemeenten achteraf financieel worden ‘verrast’. Het zal voor gemeenten duidelijk worden welke gemeente straks volgens het nieuwe woonplaatsbeginsel verantwoordelijk is voor de jeugdige. Het nieuwe woonplaatsbeginsel zou in eerste instantie op 1 januari 2021 worden ingevoerd. Echter, op 20 mei 2020 is besloten dat het nieuwe woonplaatsbeginsel pas op 1 januari 2022 wordt ingevoerd.

Armoedebeleid

Er heeft door Bureau KWIZ in 2019 over de periode van 2015-2018 een evaluatie van het armoedebeleid plaatsgevonden. De basis hiervoor was het rapport dat in 2015 is uitgebracht door Bureau KWIZ. Dit rapport heeft als 0-meting gediend voor de evaluatie. Het doel van het onderzoek over hierboven genoemde periode was in beeld te krijgen wat het effect is van het gewijzigd armoedebeleid. Op basis van dit onderzoek zijn aanbevelingen en conclusies geformuleerd. Door het college is een besluit genomen om op basis van het onderzoek een project te starten om te komen tot actualisering van het armoedebeleid. De focus ligt daarin niet alleen op de regelingen maar ook op het voorkomen van armoede.  

Huiselijk geweld en kindermishandeling

De invoering van de verbeterde meldcode heeft geleid tot 30% meer meldingen van vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit betekent niet automatisch dat er ook meer geweld voorkomt, maar zou ook kunnen betekenen dat er sneller en beter gemeld wordt door familie, netwerk en professionals. Veilig Thuis Twente (VTT) was niet ingericht op deze forse toename en er ontstond een wachtlijst. Om dit op te lossen is er ingezet op de personeelsformatie en een onderzoek gestart. Dit heeft geresulteerd in het aanpassen van interne werkprocessen bij VTT en een verbetering in de samenwerking met andere samenwerkingspartners op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hierbij valt te denken aan partners zoals de consulenten van de gemeente, politie en het Zorg- en Veiligheidshuis. In nauwe samenwerking tussen VTT en gemeente zijn er afspraken gemaakt over taak- en rolverdeling. Dit is vastgelegd in de zogenoemde producten en diensten catalogus. Hierdoor weet iedereen die een rol heeft in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling beter wat zij wanneer moeten doen. Verder is de extra personeelsformatie structureel geworden.

Sinds december 2020 is er geen sprake meer van een wachtlijst en kan VTT weer binnen de wettelijke termijn (en vaak sneller) nieuwe meldingen en verzoeken om advies oppakken. Dit heeft voor onze gemeente geleidt tot een efficiënte samenwerking tussen de consulenten van de gemeente en VTT. Hierdoor kunnen onze inwoners die te maken krijgen met deze vormen van geweld, sneller en beter worden geholpen.

Van ambitie naar basis

Stimuleringsfonds sociaal domein

Begin 2020 bedraagt de stand van het stimuleringsfonds sociaal domein € 221.000. Begin 2020 heeft een terugbetaling van een subsidie-uitkering uit 2017 plaatsgevonden. In 2020 is ca. € 10.000 toegekend, hiermee zijn de volgende initiatieven ondersteund:

• VAST: Bijdrage voor het opstarten van bewegingsactiviteiten voor mensen met een beperking bij De Vlaskoel.
• Obstacle parcours Albergen: De realisatie van een obstacle parcours bij de ijsbaan in Albergen.
• Mooi leven huis Tubbergen: Bijdrage voor het organiseren van bijeenkomsten om te onderzoeken of het realiseren van een Mooi leven huis in de gemeente Tubbergen mogelijk is.
• Fun Klup: Bijdrage voor het tweewekelijks organiseren van activiteiten voor jongeren met (licht) verstandelijke handicap in de gemeente Tubbergen.

Integrale aanpak ggz tussen wet- en regelgeving

De Wet Verplichte ggz (Wvggz) is een bevoegdheid van de Burgemeester. Voor 2020 viel deze bevoegdheid onder de wet BOPZ. Daarmee konden mensen gedwongen worden opgenomen in geval van ernstig en acute verwardheid. Deze wet BOPZ is veranderd en ten dele ondergebracht in de Wvggz voor acute, psychiatrische en verslavingsproblematiek. Men krijg dan een crisismaatregel opgelegd. Voor verwardheid door o.a. dementie is er de wet Zorg en Dwang, die verloopt echter niet via de bevoegdheid van de burgemeester.

De invoering van de Wvggz is regionaal gecoördineerd en lokaal succesvol ingevoerd. Onderdeel van de nieuwe wet is het uitvoeren van hoorplicht. De hoorplicht houdt in dat een betrokken cliënt voor wie een mogelijke crisismaatregel (gedwongen opname ggz) wordt opgelegd, het recht heeft gehoord te worden door de burgemeester over de bejegening en afhandeling. Er bestond de mogelijkheid voor de burgemeester om deze rol elders te beleggen (dus niet door de burgemeester zelf). Inmiddels hebben alle Twentse burgemeesters daarvoor gekozen. Het ‘horen’ wordt uitgevoerd door het regionale meldpunt verward gedrag dat door de 14 gemeenten gezamenlijk is ingesteld en bij de GGD Twente is ondergebracht.

Voor Tubbergen is tot op heden geen gebruik gemaakt van het ‘horen’.

Denkrichtingen / ombuigingen

Uitvoeringsplan sociaal domein

De oplopende opbrengsten van het interventieplan sociaal domein zijn verwerkt in het herziene meerjarige saldo. Deze opbrengsten lopen op van een bedrag van € 94.000 in 2019 naar een structureel bedrag van € 545.000 in 2022. Het behalen van deze opbrengsten is een stevige opgave vandaar dat we bij het benoemen van aanvullende denkrichtingen het sociaal domein in eerste instantie buiten beschouwing hebben gelaten. 

Nieuw beleid

Er is geen nieuw beleid uit de begroting 2020 met betrekking tot dit programma.

Zoals in de inleiding is aangegeven heeft het jaar 2020 voor een groot deel in het teken gestaan van corona. In deze inleiding is ook het integrale financiële overzicht betreffende corona opgenomen. Hier is voor gekozen omdat de financiële gevolgen van de coronacrisis op meerdere plekken in deze jaarverantwoording naar voren komen waardoor het totale beeld ontbreekt.

Taakstelling inburgering statushouders

De coronacrisis had als gevolg dat er een achterstand werd opgelopen in het huisvesten van gekoppelde statushouders. Dit is echter in de tweede helft van het jaar ingehaald. Ook zijn de inburgeringscursussen zoveel mogelijk digitaal weer gestart.  De taakstelling is daarmee gehaald voor 2020 en dit is bevestigd door de provinciaal toezichthouder.

Participatiewet
De bijstandsaanvragen nemen toe en zullen ook verder gaan toenemen als gevolg van een noodpakket waarin personeel eenvoudiger ontslagen mag/kan worden en door het wegvallen van functies in bepaalde sectoren zoals horeca, evenementen, theaters etc.. Het zal ook meer problematisch worden om deze mensen aan de slag te krijgen. Doordat er meer inwoners op bijstandsniveau komen te zitten, is de verwachting dat ook door meer inwoners mogelijk een beroep zal worden gedaan op schuldhulpverlening en het minimabeleid.

Tozo-regelingen

De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo) is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. Ondersteuning kan worden aangevraagd in de vorm van een aanvullende uitkering voor levensonderhoud en/of een lening voor bedrijfskapitaal. De inkomensondersteuning voor levensonderhoud hoeft later niet terugbetaald te worden, tenzij ondernemers weer inkomsten hebben boven het sociaal minimum. De gemeente Tubbergen heeft een specifieke uitkering ontvangen van het Rijk voor de uitvoering van de Tozo-regelingen. De uitvoering is belegd bij het Regionaal Orgaan Zelfstandigen (ROZ).

Eenzaamheid

Inwoners, zowel ouderen als cliënten, hebben minder sociale contacten dan normaal en hierdoor dreigt eenzaamheid.  Allerlei activiteiten voor senioren zijn geannuleerd als gevolg van de maatregelen. Cliënten hebben voor een periode geen (of veel minder) gebruik kunnen of willen maken van hun ondersteuning. Denk hierbij aan dagbesteding, individuele ondersteuning, de inzet van de huishoudelijke ondersteuning, alleen gebruik kunnen maken van collectief vervoer voor noodzakelijke ritten. Dit kan zowel een een korte- als langetermijneffect hebben op het onderhouden van de sociale contacten. Als er sprake is van minder sociale contacten, kan dit leiden tot een sociaal isolement waarin eenzaamheid naar de voorgrond treedt. 

Mantelzorgers

Een van de maatregelen van het kabinet in de bestrijding van het coronavirus is het beperken van bezoek aan ouderen en kwetsbare mensen. Een begrijpelijk advies, maar juist nú zijn mantelzorgers voor ouderen en kwetsbaren extra belangrijk. Het beperken van bezoek is voor mantelzorgers dan ook niet realistisch. Op hun schouders rust in deze tijd een zwaardere taak. Er bestaat een mogelijkheid dat mantelzorgers het niet langer volhouden en uitvallen. Dit kan betekenen dat extra ondersteuning vanuit Wij in de Buurt ingezet moet worden of dat de ondersteuning die normaal gesproken door mantelzorgers wordt geboden, nu door een professional moet worden uitgevoerd. Dit heeft als mogelijk gevolg, extra meldingen voor een indicatie op grond van de Wmo.

Zorgcontinuïteit
Aanbieders van Jeugdhulp en Wmo kunnen (een deel van) de reguliere ondersteuning niet leveren, waardoor de zorgcontinuïteit in gevaar kan komen. Voor de meest kwetsbare inwoners kan dit op korte termijn problemen opleveren, de structuur is weg, behandeling wordt niet doorgezet of de begeleiding wordt niet geboden. Dit kan tot gevolg hebben dan mantelzorgers of andere naasten overbelast raken. Op de lange termijn kan dit betekenen dat er meer inzet van zorgaanbieders vereist is, om de opgelopen ‘schade’ te herstellen of te stabiliseren. Ook zijn er mogelijk consequenties op de lange termijn. Tot 1 juli konden aanbieders een beroep doen op een zogenoemde continuïteitsbijdrage, waardoor zij niet in liquiditeitsproblemen raakten. 

Huishoudelijke ondersteuning

De aanbieders van huishoudelijke ondersteuning kunnen een belangrijk deel van de zorg nog steeds leveren. Echter zijn er cliënten die zelf afspraken afzeggen omdat zij bijvoorbeeld tot de kwetsbare doelgroep behoren. Circa 10 tot 15% van de cliënten heeft op enig moment geen huishoudelijke ondersteuning gehad van een HO-aanbieder. Tot 1 juli konden aanbieders een beroep doen op een zogenoemde continuïteitsbijdrage, waardoor zij niet in liquiditeitsproblemen raakten. 

Vervoer

De vervoersstromen hebben geruime tijd zo goed als stilgelegen. Er heeft een enkele taxirit plaatsgevonden. Als gevolg van het zoveel mogelijk naleven van de 1,5 meter afstand tijdens de vervoersbeweging (regiotaxi, dagbestedingsvervoer en leerlingenvervoer boven de 12 jaar) kunnen per bus/taxi minder inwoners tegelijkertijd vervoerd worden (40%). Tot 1 juli kon de vervoerder een beroep doen op een zogenoemde continuïteitsbijdrage, waardoor zij niet in liquiditeitsproblemen raakten. 

Beschermd Wonen

De nieuwe wetgeving om te decentraliseren naar de individuele gemeenten is met een jaar uitgesteld en gaat pas 2023 in werking. Afspraak is met de huidige centrumgemeente Almelo de lopende afspraken door te laten gaan op de oude  voet.

Gevolgen gespannen thuissituaties en onveilige situaties

Huiselijk geweld en kindermishandeling zijn de meest omvangrijke geweldproblemen in Nederland. Deze complexe problematiek speelt zich in alle lagen van de bevolking af, veelal in onzichtbaarheid door schaamte en loyaliteit. In de aantallen hebben we te maken met een ‘dark number’, oftewel; we kennen de cijfers in onze gemeenten, maar het daadwerkelijke aantal mensen die te maken krijgt met deze vormen van geweld ligt vermoedelijk hoger.

Kinderen konden/kunnen langere tijd niet naar school en ouders moeten zoveel mogelijk vanuit huis werken. De combinatie thuisonderwijs, thuis werken en eventuele al aanwezige spanningen kunnen uit de hand lopen. Dit hoeft zich niet direct te uiten, maar kan ook een na-ijleffect hebben. Dit kan leiden tot een toenemende mate aan meldingen bij Veilig Thuis Twente en uiteindelijk bij de consulenten van de gemeenten. Mogelijk leidt dit ook tot extra inzet van Wmo en/of jeugdhulp met daarmee gepaarde kosten.

De onzekere tijd door corona is een voedingsbodem voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Men zit elkaar de hele dag op de lip, kinderen kunnen hun energie niet kwijt, er ontstaan mogelijk financiële problemen door verlies van inkomsten, mantelzorgers raken overbelast en meer alcoholgebruik; het leidt allemaal tot een grotere kans op geweld, met name tegen vrouwen en kinderen. Mensen kunnen zich hieraan niet onttrekken omdat veilige plekken en uitlaatkleppen zoals werk, school, dagbesteding en sportclub gemist worden. Op dit moment is er (nog) geen toename zichtbaar in het aantal meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Experts schatten in dat dit nog kan gaan komen. Meldingen nemen mogelijk toe en komen later binnen bij Team Ondersteuning en Zorg, politie en Veilig Thuis Twente. Met landelijke en regionale campagnes roepen we de samenleving op en wijzen we op eigen verantwoordelijkheid om anderen te helpen waar huiselijk geweld wordt vermoed.

Regionale samenwerking

In deze periode is de meerwaarde van regionale samenwerking duidelijk geworden. Vanuit de Veiligheidsregio is goede sturing gegeven aan de uitvoering met betrekking tot de virusuitbraak. Er zijn wellicht gemeenten die met dezelfde materie worstelen. Daar waar lokaal wellicht de focus verandert op de ambities, is het raadzaam om ook meer inzet te leveren naar regionale projecten/initiatieven die de veertien regiogemeenten, Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente (OZJT)/Samen14 en de "coalition of the willing" gezamenlijk aan consequenties willen aanpakken. Daarnaast vraagt een snel opschaling in de regio om veelvuldig oefenen en voorbereiden op een volgende virusuitbraak in de (nabije) toekomst in samenwerking met de Veiligheidsregio Twente.

Publieke Gezondheid

Corona heeft een zware wissel getrokken op de GGD Twente. Veel medewerkers zijn uit het reguliere proces gehaald ten behoeve van de coronacrisis. Ze zijn ingezet voor alle vragen, testen en verdere consequenties. Het rijksvaccinatieprogramma (inentingen van kinderen) heeft weliswaar doorgang gevonden maar de inzet van de jeugdgezondheidszorg is beperkt gebleven. De consequenties moeten in beeld gebracht worden. Dit geldt ook voor de financiële consequenties (voor de veertien gemeenten).

Moties

Voortgang Soweco

In de raadsvergadering van 17 juni 2019 is de motie voortgang Soweco unaniem aangenomen. Middels deze motie verzoekt de raad het college om op grond van de argumenten in de motie en de gegeven overwegingen vanuit het college samen met de overige gemeenten, de directie, RVC en OR te zoeken naar een duurzame oplossing, waarbij de toekomst en de baangarantie voor de doelgroepen vanuit de Participatiewet wordt gegarandeerd en zoveel mogelijk gebruik te maken van de sociale en fysieke infrastructuur van Soweco.

Stand van zaken: De motie is in behandeling.
Momenteel wordt uitvoering gegeven aan het project Transformatie uitvoering Participatiewet voor beide gemeenten van Noaberkracht. Daarin wordt ook de businesscase omtrent Soweco meegenomen. Er wordt gewerkt aan een alternatief uitvoeringsvoorstel. In de interne projectgroep (NK) wordt gewerkt aan het inrichtingsplan voor beide gemeenten. Met betrekking tot de Nieuwe UitvoeringsOrganisatie (NUO) worden in augustus een aantal workshops georganiseerd. Hierin brainstormen beleid, management en uitvoering van afdelingen sociale zaken en Soweco samen over de gewenste vorm van samenwerking en uitvoering. Met de uitkomsten hiervan kan de kwartiermaker NUO aan de slag om een inrichtingsplan te maken voor deze nieuwe organisatie. De NUO is de organisatie die voor 5 gemeenten (incl Dinkelland en Tubbergen) beschut werken, terugvalfaciliteit, werkgeverstaken en wellicht detachering zal uitvoeren. Het interne inrichtingsplan wacht de uitkomst van de workshops af om de inzichten daarvan mee te nemen.
Door middel van deze workshops geven we uitvoering aan de wens van de raad om de kennis en expertise van de uitvoeringsorganisaties (sociale zaken en Soweco) te betrekken bij de planvorming.

Voorzieningen in het sociaal domein

In de raadsvergadering van 11 november 2019 is de motie Voorzieningen in het sociaal domein aangenomen. Middels deze motie draagt de raad het college op:

• Een interventie in het Uitvoeringsplan Sociaal Domein op te nemen, ter voorkoming van (het voortbestaan van) onnodige, overbodige en overmatige voorzieningen;
• De raad in de P&C-cyclus te informeren over de effecten van interventies.

Stand van zaken: De motie is uitgevoerd. 

De moties zijn te raadplegen via de volgende link: Moties 2019

Inkoopmodel zorgaanbieders

In de raadsvergadering van 10 november 2020 is de motie Inkoopmodel zorgaanbieders unaniem aangenomen. Middels deze motie draagt de raad het college op:

• Onderzoek te doen naar het model dat Almelo en Hof van Twente hanteren, met als oogmerk inzichtelijk te maken welke effecten (waaronder kosten en baten) invoering daarvan voor Tubbergen zou hebben;
• De resultaten van het onderzoek met de raad te delen.

Stand van zaken: De motie is in behandeling.

De motie is te raadplegen via de volgende link: Moties 2020

De effecten van ons lokale beleid worden toegelicht aan de hand van een vaste set (verplichte) beleidsindicatoren.

Bron: https://noaberkracht.incijfers.nl/dashboard/sociaal-domein - Deze cijfers worden periodiek geactualiseerd. Voor de meest actuele cijfers raadpleeg de website. Een vergelijking met landelijke cijfers is ook te vinden op deze website.