Dit document betreft de jaarstukken 2022. Hierin leggen wij verantwoording af over het gevoerde beleid in het afgelopen jaar. Naast de verantwoording over dit gevoerde beleid, uitvoerig opgenomen onder de verschillende programma's, willen we in deze inleiding stilstaan bij een aantal gebeurtenissen en opvallende omstandigheden.
Gemeenteraadsverkiezingen
Het jaar 2022 stond in het teken van gemeenteraadsverkiezingen. Een verkiezingsjaar brengt nieuwe opgaves, andere ambities, intensiveringen van beleid maar ook keuzes met zich die in de uitvoering een zekere dynamiek met zich meebrengen. Naast de politieke ambities die een plek hebben gekregen in het coalitieakkoord is ook besloten te investeren in de toekomstbestendigheid van Noaberkracht. Er is ruimte gecreëerd om te investeren in het strategische vermogen maar ook om de bestuursstijl van ‘Samenlevingsgericht werken en besturen’ te borgen. In het kader van toekomstbestendigheid van de organisatie is in 2022 een verkenning gestart naar samenwerking met de gemeente Oldenzaal.
Oekraine
Nadat Corona de samenleving wereldwijd en dus ook dienstverlening door gemeenten een aantal jaren domineerde werden we begin 2022 geconfronteerd met het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Dit had zowel direct als indirect gevolgen voor de dienstverlening door gemeenten. Zo werden gemeenten geconfronteerd met forse opgaven om gevluchte Oekraïners op te vangen. Daarnaast bleek de zogenaamde "Migratieketen" in de loop van het jaar 2022 vast te lopen wat leidde tot extra vraag naar opvangplekken voor vluchtelingen en zelfs tot hogere taakstellingen voor gemeenten voor de huisvesting van statushouders. Dit betekende dat in 2022, evenals de jaren daarvoor door Corona, flexibiliteit is gevraagd van de medewerkers van Noaberkracht. Met veel inzet en veerkracht is enerzijds vanuit de organisatie hard gewerkt om de inwoners van de juiste zorg, de ondernemers van de juiste ondersteuning te voorzien en om ervoor te zorgen dat de inzet ten behoeve van de opvang van vluchtelingen zo beheersbaar mogelijk zou blijven. Tegelijkertijd hebben we ervoor gezorgd dat de reguliere dienstverlening en de reguliere werkprocessen doorgang bleven vinden.
AZC Albergen
In augustus 2022 heeft de Staatssecretaris van V&J de gemeente geïnformeerd dat het COA voormalig hotel ’t Elshuys aan de Gravendijk 6 Albergen heeft aangekocht t.b.v. een Asielzoekerscentrum (AZC). De gemeente werd gedwongen om hieraan mee te werken, omdat het rijk hier (voor het eerst in Nederland) een specifiek ruimtelijk ordeningsinstrument voor in heeft gezet, waarbij de gemeente wordt gepasseerd. Deze mededeling heeft zowel de gemeente als Albergen enorm verrast en heeft tot erg veel onrust en commotie geleid. Nadat uiteindelijk afspraken zijn gemaakt over een aantal belangrijke zaken, waaronder aantal bewoners en tijdelijkheid azc, heeft de gemeente de regie weer teruggepakt. De maatschappelijke onrust is daarmee niet weggenomen; er is nog steeds veel wantrouwen richting de overheid (rijk, COA, gemeente) door de manier waarop dit proces is gegaan. De komst van het AZC heeft erg veel tijd en capaciteit gevraagd van de ambtelijke organisatie.
Inflatie
De oorlog in Oekraïne heeft ook in economische zin impact gehad op onze samenleving. De export vanuit Oekraïne (vooral tarwe en graan) kwam stil te liggen en zorgde voor een opdrijving van de prijzen. Daarnaast kwam de import van olie en gas uit Rusland als gevolg van oplegde sancties door westerse landen naar deze landen nagenoeg stil te liggen. Ook dit had een stijging van de prijzen tot gevolg. Al met al beleefde de inflatie in 2022 een historisch hoog niveau met alle gevolgen van dien. Om zogenaamde huishoudens met een "krappe beurs" te ondersteunen in het betalen van de energierekening is in 2022 de energietoeslag uitbetaald.
Leefomgeving van de toekomst
Het thema duurzaamheid heeft landelijk, regionaal en ook in onze gemeente op de agenda gestaan. Veel mensen zijn er inmiddels van doordrongen dat de opwarming van de aarde moet worden beperkt en dat de klimaatverandering moet worden tegengegaan. Ook is er het besef dat de mensheid daar iets aan moet doen. De stijging van de energieprijzen in 2022 heeft het bewustzijn en de noodzaak van het nemen van maatregelen versterkt. Wij hebben ingezet op het pro-actief ondersteunen van onze inwoners in het verduurzamen van woningen richting uiteindelijk energieneutraal en aardgasvrij wonen en werken. Speciale aandacht en maatregelen zijn uitgegaan naar de inwoners die door de stijgende energieprijzen het meest in de problemen zijn geraakt.
Als gemeente hebben we ook een opgave in de grootschalige opwek van energie. Aan de hand van een routekaart wind en zon zijn stappen gezet om te komen tot wind- en zonneveldenbeleid, waarmee invulling gegeven kan worden aan de opgave. Hoewel veel mensen doordrongen zijn van de noodzaak van de energietransitie, zien we ook in onze gemeente dat als maatregelen dichterbij komen ook de weerstand hiertegen groeit. Vergroten van de bewustwording en de dialoog voeren om samen invulling te geven aan mogelijke oplossingen, zal hierin nog belangrijker worden.
Positieve gezondheid
Ook in 2022 is onze aandacht uitgegaan naar het sociaal domein. We hebben bijgedragen om de zorg en ondersteuning voor iedereen bereikbaar en betaalbaar houden en om goede zorg te blijven verlenen. Daarbij is ingezet op preventie, omdat dit bijdraagt aan een positieve gezondheid op de langere termijn. Dit deden wij vanuit onze verbindende en faciliterende rol. Het inzetten op het sport- en preventieakkoord is een mooi voorbeeld. Met inwoners en stakeholders werken wij aan het versterken van onze basis- en algemene voorzieningen.
Tevens willen we de zorg dichtbij organiseren en kwalitatieve zorg en ondersteuning verlenen passend bij de vraag. De realisatie van Schakel en de implementatie van de praktijkondersteuner Jeugd GGZ en de Coördinator Externe verwijzer zijn hiervan goede voorbeelden. Op die manier hebben wij de samenwerking met onze partners kunnen verstevigen.
Het jaar 2022 stond ook in het teken van terugkijken en vooruitblikken naar het Twents ondersteuningsmodel. Meerdere onderdelen zoals bijvoorbeeld de jeugdzorg en onderdelen in de Wmo vragen om een herijking van de inkoop. En wat betreft de sociaal werkvoorziening en de participatiewet hebben we ingezet op een goede uitvoering bij Stichting Participatie Noaberkracht (SPN), Ontplooj en de samenwerking met gemeente Oldenzaal.
Buitengebied in Balans
In 2022 zijn we geconfronteerd met grote opgaven in het buitengebied zoals de energietransitie, stikstof, kringlooplandbouw, biodiversiteit, et cetera. Als gemeente hebben wij ons ingezet als verbinder tussen beleidsmakers op landelijk en regionaal niveau en onze inwoners en ondernemers in het buitengebied. Daarnaast hebben we gefaciliteerd in het zoeken naar oplossingen voor deze opgaven in onder andere onze deelname aan Natura2000 samenwerkingsverbanden, maar ook de Gebiedsteams voor de opgaven vanuit het Nationaal en Provinciaal Plan Landelijk Gebied. Omdat de oplossing voor deze opgaven niet (alleen) op lokaal niveau zijn op te lossen, trekker we hiervoor intensief samen op met de noordoost-Twentse gemeenten.
Met de Noordoost-Twentse gemeenten hebben we de samenwerking op het gebied van toerisme en recreatie geïntensiveerd. We werken aan een gezamenlijke uitvoeringsagenda waarbij we vooral inzetten op kwalitatief toerisme. De beoogde groei moet samengaan met respect voor de leefomgeving van de inwoners, het landschap en de natuur.
Leefbare Kernen
Het behoud en versterken van de leefbaarheid in onze kernen verdient doorlopend aandacht. Wij willen kernen waar het goed wonen is en waar voldoende aanbod voor handen is; waar bedrijvigheid is en waar mensen werk kunnen vinden. Daarnaast zetten wij in op kernen waar ruimte is om elkaar te ontmoeten en om samen te komen. Het is een prachtige opgave om onze voorzieningen in stand te houden en participatief plannen ontwikkeling te brengen.
Wij hebben in 2022 ons woningbouwprogramma geactualiseerd op basis van de in 2021 vastgestelde woonvisie. Ons speerpunt is geweest om in elke kern een gemeentelijk woningbouwplan in uitgifte te hebben of in het vooruitzicht te hebben. Daarnaast hebben wij de nodige grondposities ingenomen. Wij zijn begonnen met het aanbrengen van meer balans en doorstroming op de woningmarkt door een gevarieerd(er) woningbouwaanbod na te streven. Dit is bekrachtigd met de provinciale woondeal eind 2022. In onze plannen houden wij meer rekening met de opgaven voor natuur inclusief en klimaat adaptief bouwen. Daar waar wij groene structuren aanbrengen, zijn deze kwalitatief hoogwaardig.
Aan de hand van het behoefteonderzoek naar bedrijfsgronden zijn wij gestart met het innemen van nieuwe grondposities. Er is een lokale uitbreidingsbehoefte waarneembaar die wij op korte en middellange termijn willen faciliteren. De mogelijkheden voor nieuwe bedrijventerreinen richten zich op de grote(re) 3 kernen in de gemeente.
Op het gebied van maatschappelijk vastgoed hebben wij doorgewerkt aan verschillende verzelfstandigingsopgaven. Een gunstig perspectief op meerjarig beheer, exploitatie en onderhoud is hiermee bereikt. Verder hebben wij ingezet op het versterken van centra en clusteringsopgave(n) van maatschappelijk vastgoed.
Tot slot hadden we in 2022 nog te maken met (de afloop van) het coronavirus en de gevolgen daarvan. Hiervoor is een afzonderlijk corona deel aan deze inleiding toegevoegd.
Voor een verdere inhoudelijke en financiële toelichting op het jaar 2022 verwijzen wij u naar de verschillende onderdelen van deze jaarstukken 2022.