Paragrafen

Op grond van artikel 9, tweede lid van het ‘Besluit begroting en verantwoording’ bevat zowel de begroting als de jaarrekening tenminste een paragraaf over de lokale heffingen. Deze paragraaf bevat volgens artikel 10 tenminste de volgende vijf sub paragrafen:

• Een overzicht van de geraamde inkomsten;
• Het beleid ten aanzien van de lokale heffingen;
• Een overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen, waarin inzichtelijk wordt gemaakt:
• Hoe bij de berekening van tarieven van heffingen, die hoogstens kostendekkend mogen zijn, wordt bewerkstelligd, dat de geraamde baten de ter zake geraamde lasten niet overschrijden;
• Wat de beleidsuitgangspunten zijn, die ten grondslag liggen aan deze berekeningen;
• Hoe deze uitgangspunten bij de tariefstelling worden gehanteerd.
• Een aanduiding van de lokale lastendruk;

•    Een aanduiding van de lokale lastendruk;
•    Een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid

In de begroting wordt een uitgebreide beschrijving van en toelichting op de verschillende lokale heffingen gegeven. Dit, omdat bij de vaststelling van de begroting besluiten worden genomen over de gewenste belastingontvangsten en – in aansluiting daarop – daarbij de tariefstructuur en –hoogte wordt bepaald. In de jaarrekening wordt verantwoording afgelegd over de wijze waarop de belastingontvangsten zijn gerealiseerd en in hoeverre daarbij afwijkingen zijn ontstaan ten opzichte van de begroting.

Soort heffing/belasting (bedragen x € 1.000)	Rekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
Onroerendezaakbelastingen	4.375	4.892	5.311
Afvalstoffenheffing	1.226	1.493	1.776
Rioolheffingen	2.010	2.019	2.222
Toeristenbelasting	202	195	195
Forensenbelasting	38	36	40
Reclamebelasting	55	53	53
Totaal	7.906	8.688	9.597

De belastingenstructuur en de tarieven van de gemeentelijke belastingen zijn voor het belastingjaar 2024 als volgt berekend:

1. De ozb-tarieven worden zodanig aangepast dat voor 2024 er een meeropbrengst van 8,4% (exclusief areaaluitbreiding) wordt gerealiseerd. De verhoging bestaat uit 5,4% indexcijfer CBS en 3% extra uit eerdere besluitvorming. Vanaf 2025  en 2026 wordt uitgaan van 4% meeropbrengst bestaande uit 2% index CBS en 2% extra. Voor 2027 wordt er uitgegaan van 2% meeropbrengst bestaande uit 1% index CBS en 1% extra
2. De tarieven afvalstoffenheffing bestaan uit een basistarief vermeerderd met een capaciteitsafhankelijk tarief per lediging van de restafvalcontainer (grijs) respectievelijk per aanbieding aan de verzamelcontainer; De tarieven zijn voor 2024 t.o.v. van het jaar 2023 verhoogd met €34 naar €167.
3. De tarieven van de rioolheffingen zijn kostendekkend. Voor 2024 t.o.v. van het jaar 2023 verhoogd met €30 naar €294.
4. De tarieven voor de reclamebelasting zijn niet gewijzigd.
5. De tarieven voor de toeristenbelasting zijn niet gewijzigd.
6. De tarieven voor de forensenbelasting zijn niet gewijzigd.
7. De legestarieven zijn kostendekkend.

Onder de naam ‘Onroerendezaakbelastingen’ worden van binnen de gemeente gelegen onroerende zaken twee directe belastingen geheven:

• Een gebruikersbelasting van degene die – naar omstandigheden beoordeeld – een onroerende zaak die niet in hoofdzaak als woning dient, al dan niet krachtens eigendom, bezit, beperkt recht of persoonlijk recht gebruikt, en
• Een eigenarenbelasting van degene die van een onroerende zaak het genot heeft krachtens eigendom, bezit of beperkt recht. 

De gebruikersbelasting wordt uitsluitend geheven van niet-woningen, terwijl de eigenarenbelasting wordt geheven van zowel woningen als niet-woningen. De tarieven worden jaarlijks (opnieuw) bepaald aan de hand van twee factoren, te weten:

• De waardeontwikkeling van het WOZ-bestand in de gemeente, en
• De gewenste ozb-opbrengst in het begrotingsjaar met als basis het inflatiecijfer van het CBS.

De WOZ-waarde van woningen werd tot en met 2021 bepaald aan de hand van o.a. de bruto-inhoud van de woning. Met ingang van het jaar 2022 is landelijk besloten dit te wijzigen. Vanaf 2022 zijn de woningen gewaardeerd op basis van het aantal m² gebruiksoppervlakte.

Opbrengsten onroerendezaakbelastingen (in €)	2023	2024
Woning eigenaar	2.859.000	3.128.000
Niet-woning eigenaar	1.294.000	1.390.000
Niet-woning gebruiker	740.000	793.000
Totale ozb-opbrengst (afgerond)	4.892.000	5.311.000

 

In de ramingen 2024 is rekening gehouden met 5,4% inflatiecorrectie (bron: CBS) + 3% verhoging.

Deze belasting heeft als uitgangspunt, dat de kosten voor 100% worden gedekt door de heffing. Naast een basistarief per huishouden betaalt de gebruiker een capaciteitsafhankelijk tarief per container lediging restafval in de vorm van een tarief bij gebruik van:

• Een container met een capaciteit van 240 liter, of
• Een container met een capaciteit van 140 liter, of
• Een chipkaart bij gebruik van een verzamelcontainer voor bewoners van appartementen.

Op deze wijze wordt uitvoering gegeven aan het beginsel van ‘de vervuiler betaalt’. Met de opbrengst worden de kosten gedekt van de afvalinzameling en –verwerking.

Voor de afvaltarieven hanteren we op basis van bestaand beleid 100% kostendekkendheid. Dat wil zeggen dat we de kosten die we maken voor de afvalinzameling en afvalverwerking doorberekenen in de tarieven. Voor het jaar 2024 is het basistarief t.o.v. van het jaar 2023 verhoogd met €34 naar €167.

 

Berekening kostendekkende afvalstoffenheffing (in €)	2024
Kosten taakveld(en)	1.806.000
Inkomsten taakveld(en) exclusief heffingen	314.000
Netto kosten taakveld	1.492.000
Toe te rekenen kosten	1.492.000
Overhead incl. (omslag)rente	71.000
Btw	230.000
Totale kosten	1.793.000
Opbrengst afvalstoffenheffing	1.776.000
Dekkingspercentage	99,1%

 

Tarieven en opbrengst afvalstoffenheffing (in €)	2023	2024
Basistarief (vast recht)	133,00	167,00
1 lediging restafvalcontainer (grijs) 240 liter	10,60	10.60
1 lediging restafvalcontainer (grijs) 140 liter	6,50	6,50
1 lediging bij de verzamelcontainer via een chipkaart met kleine opening	1,35	1,35
1 lediging bij de verzamelcontainer via een chipkaart met grote opening	2,70	2,70
Opbrengsten afvalstoffenheffing (basistarief + ledigingen)	2023	2024
Raming opbrengst basistarief (vast recht)	1.126.000	1.400.000
Raming opbrengst containers + chipkaarten ledigingen restafval	367.000	376.000
Totaal (afgerond)	1.493.000	1.776.000

 

Voorziening afvalstoffenheffing

Deze voorziening wordt ingezet om een gelijkmatige ontwikkeling van de afvalstoffenheffing te waarborgen. De stand van deze voorziening afval bedraagt per 1 januari 2024 €212.000.

In het Gemeentelijk Rioleringsplan 2019-2022 (GRP) dat eind 2018 is vastgesteld is ook de meerjarige ontwikkeling van het tarief aangegeven. Hierbij is uitdrukkelijk aangegeven dat de daadwerkelijk noodzakelijke verhoging afhankelijk is van de toekomstige investeringen als gevolg van de zogenaamde klimaatadaptie. In verband hiermee heeft de gemeente een klimaatatlas laten opstellen die als basis heeft gediend voor het Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie 2021-2025. In het Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie 2021-2025 is een maatregelenprogramma opgenomen welke in begin 2021 is vastgesteld door de gemeenteraad. 

 

Berekening kostendekkende rioolheffing (in €)	2024
Kosten taakveld(en)	1.864.000
Inkomsten taakveld(en) exclusief heffingen	0
Netto kosten taakveld	1.864.000
Toe te rekenen kosten	1.864.000
Overhead incl. (omslag)rente	292.000
Btw	254.000
Totale kosten	2.410.000
Opbrengst rioolheffing	2.222.000
Dekkingspercentage	92,2%

 

Tarieven rioolheffingen (in €)	2023	2024
Rioolheffing eigenaar	189,30	219,30
Rioolheffing eigenaar (uitsluitend hemel-/grondwater)	61,80	61,80
Rioolheffing gebruiker (tot 300 m³)	74,50	74,50
Opbrengsten rioolheffingen	2023	2024
Raming rioolheffing eigenaren	1.391.000	1.594.000
Raming rioolheffing gebruikers	628.000	628.000
Totale raming rioolheffing (afgerond)	2.019.000	2.222.000

 De bestaande voorziening gekoppeld aan het huidige GRP bedraagt per 1 januari 2024 €1.672.000.

De belasting wordt geheven ter zake van vanaf de openbare weg zichtbare aankondigingen. Met de opbrengst van deze belasting wordt het ‘Ondernemingsfonds Tubbergen gevoed en op deze wijze komt de opbrengst weer op indirecte wijze ten goede aan de ondernemers.

Tarieven reclamebelasting (in €)	2023	2024
Vast bedrag 1e vestiging	600	600
Vast bedrag 2e vestiging en per volgende vestiging elk	500	500
Opbrengst reclamebelasting	2023	2024
88 aanslagen x € 600	53.000	53.000
0 aanslagen x € 500	0	0
Raming (afgerond)	53.000	53.000

Deze belasting wordt geheven ter zake van het houden van verblijf met overnachting binnen de gemeente tegen vergoeding in welke vorm dan ook door personen, die niet in de gemeentelijke ‘Basisregistratie personen’ (BRP) zijn opgenomen. De toeristenbelasting is een algemeen dekkingsmiddel; de heffing wordt gebaseerd op basis van aangifte. Deze aangiftes worden jaarlijks steekproefsgewijs gecontroleerd.

De bedoeling hiervan is niet alleen om de aangiftes op juistheid en volledigheid te controleren, maar ook om de exploitanten, daar waar nodig, te adviseren bij een doelmatiger opzet van de administratie, zodat het invullen van de aangifte correct, eenvoudig en snel kan geschieden.

Tarieven toeristenbelasting (prijs per persoon per nacht in €)	2023*	2024*
Tarief per persoon per overnachting	1,05	1,05
Tarief in eigen onderkomen op camping	0,70	0,70
Opbrengst toeristenbelasting (in €)	2023	2024
Raming toeristenbelasting (afgerond)	195.000	195.000

 

*Raming 2024 op basis van werkelijke opbrengst 2022.

Deze belasting wordt geheven van natuurlijke personen die, zonder in de gemeente hoofdverblijf te hebben, er op meer dan negentig dagen van het belastingjaar voor zich of hun gezin een gemeubileerde woning beschikbaar te houden. De forensenbelasting is een algemeen dekkingsmiddel.

Tarieven forensenbelasting (in €)	2023	2024
Forensenbelasting ‘gehuurde grond’	105	105
Forensenbelasting op eigen grond	286	286
Opbrengst forensenbelasting	2023	2024
240 aanslagen x €105	21.000	25.000
51 aanslagen x €286	15.000	15.000
Raming (afgerond)	36.000	40.000

Om een indruk te geven van de lastendruk ontwikkeling als gevolg van aanvaard beleid worden hierna de gevolgen voor een huishouding zonder of met eigen woning weergegeven. Deze vergelijking is gebaseerd op de onroerendezaakbelastingen (alleen voor bezitters van een eigen woning), de afvalstoffenheffing en de rioolheffing.

Bij de berekening van de lokale woonlasten is uitgegaan van de volgende uitgangspunten:

• Afvalstoffenheffing: vast tarief + gemiddeld 4 ledigingen restafvalcontainer 240 liter, en
• Rioolheffing: basistarief tot 301 m³ waterverbruik voor de gebruiker en - voor zover van toepassing - de eigenarenbelasting.
• Bij de berekening van de lokale woonlasten voor bezitters van een eigen woning een gemiddelde woningwaarde van € 345.000 (schatting o.b.v. 2022). Bron: Waarderingskamer.

De ontwikkeling van de lokale lastendruk in de gemeente Tubbergen is als volgt:

Tubbergen	2022	2023	2024	verschil 2022-2023
				in €	in %
OZB (woning € 345.000)	€ 323,00	€ 358,00	€ 388,00	€ 30,00	8,4%
Rioolrecht eigenaar	€ 263,80	€ 263,80	€ 293,80	€ 30,00	11,4%
Afval
- vastrecht	€ 105,00	€ 133,00	€ 167,00	€ 34,00	25,6%
- 4 ledigingen restafval (240 liter)	€ 42,40	€ 42,40	€ 42,40	€ 0,00	0,0%
Totaal	€ 734,20	€ 797,20	€ 891,20	€ 94,00	11,8%

Zoals uit vorenstaande tabel blijkt neemt de lokale lasten druk voor een meerpersoonshuishouden met een eigen woning (gemiddelde waarde € 345.000) toe met € 94. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat er over de aanslag 2023 een eenmalige compensatie is verstrekt van € 60.

Wanneer een belastingplichtige niet in staat is, anders dan met buitengewoon bezwaar, de belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen te betalen kan de invorderingsambtenaar kwijtschelding verlenen. Van buitengewoon bezwaar is in het algemeen sprake wanneer de middelen om een belastingaanslag te betalen ontbreken en ook niet binnen afzienbare tijd kunnen worden verwacht. Gemeenten beschikken hierin over een zekere mate van beleidsvrijheid. Gemeenten mogen ook zelf bepalen welke belastingsoorten in aanmerking komen voor kwijtschelding.

Tubbergen past kwijtschelding toe voor alleen de volgende heffingen:

• Afvalstoffenheffing
• Rioolheffing
• Onroerendezaakbelastingen

Een aanvraag wordt getoetst op basis van inkomen en vermogen.

Belastingplichtigen, die denken voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen in aanmerking te komen, kunnen desgewenst gebruik maken van de mogelijkheid om door het ‘Inlichtingenbureau’ een geautomatiseerde toets te laten uitvoeren. Dat betekent, dat de belastingplichtige zelf niet meer de nodige gegevens hoeft aan te leveren, maar dat het ‘Inlichtingenbureau’ aan de hand van de benodigde gegevens de inkomens- en vermogenstoets uitvoert.

Aantal kwijtscheldingsverzoeken	Rekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
Aanvragen: volledige afwijzing	20	15	15
Aanvragen: gedeeltelijke toewijzing	5	5	3
Aanvragen: volledige toewijzing	125	130	122
Totaal	150	150	140
Kwijtscheldingsbedragen	2022	2023	2024
Raming kwijtschelding gemeentelijke belastingen en heffingen (in €)	22.000	22.000	22.000
Werkelijke kwijtschelding gemeentelijke belastingen en heffingen	19.000	0	0
Verschil tussen werkelijke kwijtschelding en raming	-/-3.000	0	0

De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing geeft een indicatie in welke mate het vermogen van de gemeente Tubbergen toereikend is om financiële tegenvallers op te vangen zonder dat het beleid moet worden aangepast. Door de financiële risico’s te beheersen en het weerstandsvermogen hierop af te stemmen, kan worden voorkomen dat elke nieuwe financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigen.

Op 15 december 2020 is door de raad de Kadernota Integraal Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2020 vastgesteld. Risicomanagement omvat alles wat we doen om risico’s, kansen en onzekerheden in beeld te brengen en te beheersen. Risicomanagement moet onze organisatie in staat stellen doelstellingen optimaal te realiseren. Dit impliceert prioriteiten stellen en sommige risico’s bewust accepteren. Daartoe is het noodzakelijk gedetailleerd inzicht te hebben in alle risico’s die samenhangen met alle gemeentelijke activiteiten en processen. De uitdaging is om binnen de organisatie het risicomanagement niet alleen onbewust onderdeel van ons werkproces te laten zijn maar risico’s en kansen en de wijze waarop we daarmee om willen gaan juist ook expliciet en transparant te betrekken bij de realisatie van onze doelen als ook bij bestuurlijke besluitvorming Hierbij is een voortdurende balans tussen de systeemwereld en de leefwereld van groot belang. Hierin is de belangrijkste uitdaging binnen de organisatie dat we deze twee werelden samenbrengen in wat gemeenten doen, hoe zij dat doen en hoe ze hierin omgaan met de samenleving en de kracht van de samenleving en de inwoners benutten. Kortom: Nevenheid waar het kan, overheid waar het moet. Integraal risicomanagement kan hierin bijdragen door het in balans brengen/houden van deze twee werelden en daardoor een verbetering te bewerkstelligen in geprofessionaliseerde sturing en een verbeterde borging en bestendiging van de organisatie te creëren. Met deze kadernota zetten we een belangrijke stap in het versterken van risicomanagement, met als doel het bewust en verantwoord omgaan met risico’s door een open en transparante manier van samenwerken.

Integraal risicomanagement is de nieuwe manier van denken over risico’s, kansen en onzekerheden. Het doel van deze integrale aanpak is het vergroten van het risicobewustzijn van organisatie en bestuur, zodat een goede en verantwoorde balans ontstaat tussen risico’s nemen en risico’s beheersen. Het continu organiseren van aandacht voor en het gesprek over risico’s vormt de basis van deze aanpak. Door regelmatig het gesprek te voeren - zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau - over (strategische) risico’s, ontstaat een gezamenlijk beeld. Niet door te zenden, te vertellen en voor te lichten, maar door te delen, te bespreken en de dialoog aan te gaan. De risicodialoog is een open gesprek met als doel het gezamenlijk bepalen van een constructieve risico-aanpak. Het gesprek en de communicatie over risico’s is een essentieel onderdeel van integraal risicomanagement. Transparantie is hierbij het uitgangspunt.

Risico's kunnen financiële consequenties met zich meebrengen. De financiële gevolgen van de risico's worden periodiek tijdens de P&C-cyclus inzichtelijk gemaakt in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing. Naast financiële consequenties worden dan ook de impact van imagoschade en de impact op de realisatie van onze organisatiedoelstellingen gewogen.

Het weerstandsvermogen kunnen we bepalen door onderstaande stappen te doorlopen:

1. Een inventarisatie van de risico’s (risicoprofiel);
2. Benodigde weerstandscapaciteit;
3. Beschikbare weerstandscapaciteit;
4. Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit.

In onderstaande tabel worden de 10 risico’s gepresenteerd met de hoogste bijdrage aan de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit. 

Omschrijving	Kans van optreden	Maximaal financieel gevolg	Invloed op WV
Aanpak implementatie decentralisatie (incl. omgevingswet)	50 %	€ 1.000.000	9.2%
Grondbedrijf: Als gevolg van onvoorziene zaken bestaat de kans op extra kosten met als gevolg Tegenvallers bouw- en woonrijp maken (b.v. bodem)	70%	€500.000	6.4%
Datalek: Als gevolg van onjuist en onzorgvuldig handelen van medewerkers en/of systemen bestaat de kans op het weglekken of het onjuist/ongewild verspreiden van informatie aan onbevoegde partijen/individuen (Noaberkracht werken/privacy en informatiebeveiliging), waardoor en een boete of aansprakelijkstelling volt vanuit AP	30 %	€ 810.000	4.5%
Als gevolg van het verliezen van bezwaar- en beroepsprocedures inzake ruimtelijke (bestemmings)plannen bestaat de kans op overschrijden van termijnen en budgetten waardoor de gemeente extra kosten moet maken.	40 %	€ 500.000	3.6%
Grondbedrijf: Als gevolg van economische groei bestaat de kans op schaarste met als gevolg Kostenstijging bouw- en woonrijp maken (stijging > CBS index en voor een periode van 2 jaar)	70%	€250.000	3.2%
Frauderisico - Processen: Onvoldoende sturing op processen en het beschrijven van processen	70%	€250.000	3.2%
Frauderisico - Bezittingen/Kunstobjecten: Als gevolg van onvolledige en niet-actueel registratie van bezittingen/kunstobjecten bestaat de kans dat op onrechtmatige wijze bezittingen/kunstobjecten aan de gemeente worden onttrokken of op onrechtmatige wijze gebruik worden gemaakt van bezittingen, met als gevolg dat wij onvolledig zijn verzekerd voor mogelijke schade	30%	€500.000	2.7%
Verhoogde vraag naar voorzieningen (WWB)	90 %	€ 150.000	2.5%
Frauderisico - Integriteitsbeleid: Ontbreken van een integriteitsbeleid	50 %	€ 250.000	2.3%
Frauderisico - Meer- en minderwerk: Het risico dat opdrachten (zowel investeringsprojecten als bijvoorbeeld onderhoud) voor meer- en minderwerk niet op juiste gronden en/of ten onrechte worden verstrekt en betaald	50%	€250.000	2.3%

 

Benodigde weerstandscapaciteit

Op basis van de ingevoerde risico’s is een risicosimulatie uitgevoerd (Monte Carlo). Hieruit volgt dat 90% zeker is dat alle risico’s kunnen worden afgedekt met een bedrag van €3,5 miljoen (benodigde weerstandscapaciteit).

Beschikbare weerstandscapaciteit 

Beschikbare weerstandscapaciteit (in €)
Weerstand	Capaciteit
	2024
Algemene reserve	6.865.000
Totale weerstandscapaciteit	6.865.000

De geraamde stand van de algemene reserve per 1 januari 2024  bedraagt € 7.083.000 (zie staat van reserves € 5.937.000 plus saldo MJB 2024 € 1.146.000). in deze stand van de algemene reserve is  de mogelijke winst op de grondexploitaties over het jaar 2023 voor een bedrag van € 218.000 meegenomen. Dit is feitelijk een (administratieve) winst die we dan ook (nog) niet meenemen in de herziene stand van de algemene reserve. We wachten de werkelijke resultaten van alle grondexploitaties over het jaar 2023 af en nemen deze dan mee in de jaarverantwoording 2023 waar ook de verrekening met de algemene reserve plaatsvindt. Voor nu houden we rekening met een herziene stand van de algemene reserve van € 6.865.000 (€ 7.083.000 -/- € 218.000).  Deze stand merken we aan als beschikbare weerstandscapaciteit.

 

Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit

Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De relatie tussen beide componenten wordt in onderstaande figuur weergegeven.

 

De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.

Ratio weerstandsvermogen	=	beschikbare weerstandscapaciteit	=	€6.865.000	=	2,0
		benodigde weerstandscapaciteit		€ 3.500.000

 

De door de raad vastgestelde ratio bedraagt 1,5 wat neerkomt op een benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit van € 5.220.000. Dit betekent dat er sprake is van een surplus op de algemene reserve van € 1.645.000.  Dit surplus onttrekken we aan de algemene reserve en voegen we toe aan de Reserve Incidenteel Beschikbare Algemene Middelen. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar het financiële hoofdstuk in deze begroting.

De normtabel is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente. Het biedt een waardering van het berekende ratio.

Weerstandsnorm
Waarderingscijfer	Ratio	Betekenis
A	> 2.0	uitstekend
B	1.4 - 2.0	ruim voldoende
C	1.0 - 1.4	voldoende
D	0.8 - 1.0	matig
E	0.6 - 0.8	onvoldoende
F	< 0.6	ruim onvoldoende

De ratio valt dan in klasse B Dit duidt op een ruim voldoende weerstandsvermogen. 

Ratio weerstandsvermogen

Op de basis van de stand van de algemene reserve ontwikkelt bedraagt de ratio van de gemeente Tubbergen: 

	2024
Ratio	2,0

Om de financiële positie van de gemeente in beeld te brengen, stelt de gemeente Tubbergen jaarlijks een balans en een overzicht van de exploitatie in baten en lasten op. Maar voor een goed oordeel over deze financiële positie zijn aanvullende kengetallen nodig. Deze kengetallen bieden ondersteuning bij de kader stellende en controlerende rol van de gemeenteraad. Bovendien kan met deze kengetallen de gemeente Tubbergen goed worden vergeleken met andere gemeenten. Eén afzonderlijk kengetal zegt niet alles en moet altijd in relatie worden gezien met andere kengetallen.

We onderscheiden 5 kengetallen:

1a. netto schuldquote

1b. netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

2. solvabiliteitsratio

3. grondexploitatie

4. structurele exploitatieruimte

5. belastingcapaciteit: woonlasten meerpersoonshuishouden

 

1a. Netto schuldquote

Dit kengetal zegt het meest over de financiële vermogenspositie van de gemeente. Hoe hoger de schuld, hoe meer kapitaallasten (rente en aflossing) er zijn. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossing op de exploitatie.

	(bedragen x € 1.000)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
A	Vaste schulden	7.792	7.083	15.500
B	Netto vlottende schuld	2.163	4.306	4.306
C	Overlopende passiva	4.274	1.299	1.299
D	Financiële activa	2.384	1.310	1.343
E	Uitzettingen < 1 jaar	11.207	12.387	12.387
F	Liquide middelen	209	235	235
G	Overlopende activa	2.383	3.59	359
H	Totale baten	55.742	50.663	55.765
	Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100%	-3,5	-3,2	12,2

 

1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Zie netto schuldquote, maar dan gecorrigeerd voor de doorgeleende gelden.

	(bedragen x € 1.000)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
A	Vaste schulden	7.792	7.083	15.500
B	Netto vlottende schuld	2.163	4.306	4.306
C	Overlopende passiva	4.274	1.299	1.299
D	Financiële activa	775	775	775
E	Uitzettingen < 1 jaar	11.207	12.387	12.387
F	Liquide middelen	209	235	235
G	Overlopende activa	2.393	359	359
H	Totale baten	55.742	50.663	55.765
	Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100%	-0,6	-2,1	13,2

 

2. Solvabiliteitsratio

De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hieronder wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het totale vermogen. Hoe hoger het aandeel, hoe gezonder de gemeente.

	(bedragen x € 1.000)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
A	Eigen vermogen	29.580	16.681	20.083
B	Balanstotaal	48.497	57.082	58.379
	Solvabiliteit (A/B) x 100%	61,0	29,2	34,4

 

3. Grondexploitatie

Dit kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. Deze boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop.

	(bedragen x 1.000)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
A	Niet in exploitatie genomen bouwgronden	0	0	0
B	Bouwgronden in exploitatie	-575	-159	-1.146
C	Totale baten	55.742	50.663	55.765
	Grondexploitatie (A+B)/C x 100%	-1,0	-0,3	-2,1

 

4. Structurele exploitatieruimte

Het financiële kengetal structurele exploitatieruimte geeft aan hoe groot de (structurele) vrije ruimte binnen de vastgestelde begroting is. Daarnaast geeft het ook aan of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen, dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid.

	(bedragen x € 1.000)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
A	Totale structurele lasten	47.543	48.056	46.129
B	Totale structurele baten	50.362	48.612	47.052
C	Totale structurele toevoegingen aan de reserves	0	0	0
D	Totale structurele onttrekkingen aan de reserves	74	186	320
E	Totale baten	55.742	50.663	55.765
	Structurele exploitatieruimte (B-A)+(D-C)/E x 100%	5,2	1,5	2,2

 

5. Belastingcapaciteit

Dit kengetal geeft de ruimte weer die de gemeente Tubbergen heeft om zijn belastingen te verhogen. De ozb is voor gemeenten de belangrijkste eigen belastinginkomst. Een hoog tarief ten opzichte van het landelijk gemiddelde geeft aan in hoeverre de gemeente al gebruikt heeft moeten maken van deze optie.

	(bedragen in €)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
A	Ozb-lasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde Ozb-lasten voor een gezin bij gemiddelde WOZ-waarde van een woning in de gemeente Tubbergen (uitgangspunt COELO-atlas)	337	358	388
B	Rioolheffing voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde	264	264	294
C	Afvalstoffenheffing voor een gezin	147	175	209
D	Eventuele heffingskorting	N.v.t.	-60	N.v.t.
E	Totale woonlasten (A+B+C+D)	748	737	891
F	Woonlasten landelijk gemiddelde	893	n.n.b.	n.n.b.
	Woonlasten t.o.v. landelijke gemiddelde (E/F) x 100%	84%	n.n.b.	n.n.b.

 

Totaal tabel kengetal en uitkomst

Kengetal Uitkomst (%)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024
Netto schuldquote	-3,5	-3,2	12,2
Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte geldleningen	-0,6	-2,1	13,2
Solvabiliteit	61,0	29,2	34,4
Grondexploitatie	-1,0	-0,3	-2,1
Structurele exploitatieruimte	5,2	1,5	2,2
Belastingcapaciteit	84%	n.n.b.	n.n.b.

 

De paragraaf kapitaalgoederen gaat in op de manier waarop het op duurzame wijze in stand houden van kapitaalgoederen (de fysieke gemeentelijke infrastructuur) is geborgd. Onder kapitaalgoederen verstaan we wegen (inclusief kunstwerken), riolering, water, groen en gebouwen.

Voor het geformuleerd doel zijn en worden onderhoudsplannen opgesteld waarin we aangeven op welk kwaliteitsniveau kapitaalgoederen worden onderhouden. Als introductie op deze paragraaf staat hieronder het overzicht van de beheerplannen voor de kapitaalgoederen:

Beheerplannen	Vaststelling door raad in jaar	Looptijd	Financiële vertaling in begroting	Uitgesteld onderhoud
Wegen	2016	n.v.t.	ja	nee
Riolering	2018	2024	ja	nee
Groen	2020	n.v.t.	ja	nee
Gebouwen MOP	2021	n.v.t.	ja	nee

Kaders

Wettelijk

De relevante wettelijke kaders zijn:

• Gemeentewet: Waarin door de gemeenteraad is vastgelegd welke regels voor de waardering en afschrijving van activa gelden. De in artikel 212 Gemeentewet bedoelde verordening is de ‘Financiële verordening gemeente Tubbergen (2017)’.
• Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV): Op grond van artikel 12 moeten de kapitaalgoederen wegen, riolering, water, groen en gebouwen in deze paragraaf aan de orde komen.
• Burgerlijk Wetboek: Waarin opgenomen de gemeentelijke taak als ‘goed wegbeheerder’ om te zorgen dat het gebruik van de weg geen risico oplevert voor de weggebruiker (wettelijke aansprakelijkheid).
• Wet Milieubeheer: Waaruit de verplichting tot het opstellen van een Gemeentelijk Rioleringsplan is voortgekomen.

 

Kerncijfers

Voor de onderscheiden kapitaalgoederen zijn in de tabel hieronder de kencijfers vermeld:

	Aspect	Binnen de kom	Buiten de kom
Wegen	Weglengte totaal	93 km	390 km
	Oppervlakte elementenverharding	58,5 ha	13,5 ha
	Oppervlakte asfaltverharding	21,5 ha	70,5 ha
	Oppervlakte betonverharding	1,4 ha	38,9 ha
	Oppervlakte overige	0,6 ha	54,7 ha
	Aantal bruggen	8 st	35 st
	Aantal duikers	12 st	1090 st
Riolering	Gemengde hoofdriolering	55 km
	(verbeterd) Gescheiden stelsel hoofdriolering	50 km
	Kolken	6750
	Pompunits drukriolering buitengebied	426
	Drukriolering buitengebied	150 km
	Rioolgemalen	43
	Persleidingen	7 km
	IT riolen	8,5 km
	Wadi’s	67
	Bergbezinkbassins	12
	Externe overstorten	22
Groen	Beplantingsoppervlakte (natuurlijk)	7 ha	0,5 ha
	Beplantingsoppervlakte (in cultuur)	7,8 ha	0,2 ha
	Oppervlakte gazon	30 ha	1,6 ha
	Aantal bomen	5.144 st	9.801 st
Gebouwen	Schoolgebouwen (excl. Canisius)	13.796 m²
	Sportaccommodaties	7.198 m²
	Maatschappelijk/culturele functies	1.078 m²
	Monumenten	266 m²
	Eigen bedrijfsvoering	3.935 m²
	Overige gebouwen	750 m²

 

Algemeen

Het onderhoud van de openbare ruimte is vastgesteld in het beleidsplan Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR). Dit plan, dat uitgaat van de systematiek om te werken volgens zogeheten beeldkwaliteit, is door de raad vastgesteld in 2010.

Wegen

Voor het beheer van de wegen gebruiken we de (beeld) Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte van CROW en de systematiek Rationeel wegbeheer. Jaarlijks beoordelen we de wegen in kwalitatieve zin met een visuele inspectie. Op basis van de resultaten uit de visuele inspecties, en de gewenste kwaliteitsniveaus worden onderhoudsmaatregelen bepaald. Het kwaliteitsniveau is aangeduid tussen niveau A (goed) en D (slecht). In 2016 is het meerjaren onderhoudsprogramma voor de kapitaalgoederen wegen vastgesteld. Daarbij is vastgesteld dat we het wegenonderhoud gedifferentieerd gaan uitvoeren op basis van de reeds vermelde functionele indeling van wegen. Daarbij is vastgesteld de hieronder aangegeven kwaliteit te gaan hanteren.

Bij de keuze voor deze kwaliteitsniveaus horen de effecten zoals weergegeven in de tabel.

Kwaliteitsniveau		A	B	C	D
Asfalt/beton	Aanzien/uitstraling	Hoog	Standaard	Sober	Verloedering
	Kapitaalvernietiging	Matig	Nihil	Groot	Zeer groot
	Beheerbaarheid	Voldoende	Goed	Matig	Slecht
	Veiligheid/Aansprakelijkheid	Veilig	Grotendeels veilig	Beperkt Veilig	Onveilig
	Hinder/Overlast	Nauwelijks	Incidenteel	Regelmatig	Constant
Elementen	Aanzien/uitstraling	Hoog	Standaard	Sober	Verloedering
	Kapitaalvernietiging	Matig	Nihil	Matig	Groot
	Beheerbaarheid	Voldoende	Goed	Matig	Slecht
	Veiligheid/Aansprakelijkheid	Veilig	Grotendeels veilig	Beperkt Veilig	Heel onveilig
	Hinder/Overlast	Nauwelijks	Incidenteel	Regelmatig	Constant

 

 

Gewenste kwaliteit		Bedrijventerrein	Buitengebied	Buitengebied Extensief	Fietspaden/ recreatief	Centra	Hotspot	Hoofdweg	Woongebied
Asfalt	Rijbanen	C	C	C	C	C	C	C	C
	Fietspad				C			C	C
	Voetpaden
	Overige							C	C
Beton	Alle	C	C	C	C			C	C
Elementen	Rijbanen	C	C	C	C	C	C	C	C
	Fietspad							C
	Voetpaden	C			C	C	C	C	C
	Overige	C	C	C	C	C		C	C

 

Openbare verlichting

Het beleidsplan ‘Verlichten openbare ruimte’ is in 2011 opgesteld en hierin zijn de uitgangspunten en keuzes voor het beleid beschreven. Sociale veiligheid en verkeersveiligheid spelen daarbij een rol en ook houden we rekening met milieuaspecten, lichthinder en lichtvervuiling. Het onderhoud van de openbare verlichting is geregeld via een meerjaren onderhoudsbestek met in totaal zeven gemeenten. In totaal worden ca. 3.890 lichtpunten onderhouden. Energiebesparing en duurzaamheidsdoelstellingen behalen we door vervanging van de huidige verlichting door ledverlichting. 

Riolering

In het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP 2018-2024) zijn de kaders en het beleid vastgelegd voor het onderhoud en vervanging van de riolering, maar ook voor verbeteringsmaatregelen. Jaarlijks inspecteren we de riolering en op basis van analyse wordt het onderhoud bepaald. De keuze van de toe te passen onderhoudsmaatregel is afhankelijk van omgevingsfactoren en de eventuele afstemming met andere werkzaamheden.

Groen

Binnen het beheer van groenvoorzieningen wordt onderscheid gemaakt in het beheer op basis van beeldkwaliteit (gazons, plantsoenen, hagen etc.) en op basis van frequentie (bomen, houtwallen, bermen, sloten). Voor het beheer op basis van beeldkwaliteit gebruiken we de (beeld)kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte van CROW. Maandelijks nemen we een steekproef op basis van schouwen. Hierdoor checken we of de groenvoorzieningen voldoen aan de gestelde beeldkwaliteit. Cultuurbeplanting heeft een eindige levensduur en zal dan door middel van cyclisch vervangen weer op peil worden gebracht.

Voor wat betreft het onderhoud op basis van beeldkwaliteit zijn minimale beeldkwaliteitsniveaus vastgesteld door de raad. In het algemeen is kwaliteitsniveau C het gewenste niveau met uitzondering van een aantal zogenaamde 'hotspots', die op beeldkwaliteit A worden onderhouden. 

Voor het onderhoud van groenvoorzieningen op basis van frequentie hanteren we een vast stramien van onderhoud o.b.v. beheerplannen. Voor bomen voeren we een wettelijke veiligheidsinspectie uit (boomveiligheidscontroles). Daarbij bepalen we op grond van het risicoprofiel welke inspectiefrequentie nodig is en welke eventuele onderhoudsmaatregelen nodig zijn.

In 2020 is het Kwaliteitsplan Openbaar Groen (KOG) vastgesteld. In dat KOG is onder meer opgenomen dat er meer aandacht komt voor leefbaarheid en biodiversiteit. Bij vervanging zal nadrukkelijker worden gekeken naar de mate van beheerbaarheid van de toegepaste soorten. Inrichtingsplannen worden zoveel mogelijk in samenspraak met buurt opgesteld.

Gebouwen

De directe taak betreft het beheer en (groot) onderhoud van de gemeentelijke gebouwen. Daar waar het gaat om het energiegebruik en het dagelijks onderhoud is Noaberkracht verantwoordelijk. Het groot onderhoud van de gemeentelijke gebouwen is opgenomen in de meerjaren onderhoudsplanning (MOP). De MOP is opgesteld volgens NEN2767 en is gericht op de instandhouding van kwaliteitsniveau 2 en 3 (op een schaal van 1 tot 6).

De MOP heeft een inventarisatie-cyclus van 4 jaar en de administratieve actualisatie is elk jaar. Op grond van de hieruit voortvloeiende planning wordt de reserve voor het groot onderhoud op peil gebracht. Het jaarlijks onderhoud gebeurt waar mogelijk in overleg met de gebruiker/beheerder van het betreffende pand (check op nut en noodzaak).

Beleidsplannen in ontwikkeling

De CROW-CUR Aanbeveling 124:2019 voor ‘Constructieve veiligheid bestaande bruggen en viaducten van decentrale overheden’ is onlangs gepresenteerd. De berekeningsnormen voor gemeentelijke kunstwerken worden hiermee in bepaalde situaties verlicht waardoor de kans op afkeuring minder waarschijnlijk is geworden. In 2023 is een nieuwe inspectieronde gestart die mede input zal zijn voor de herberekening van de gemeentelijke kunstwerken.

Structurele financiële onderhoudsgelden gebruiken we in beginsel voor het reguliere en ‘groot’ onderhoud voor wegen en groen. Onderhouds- en vervangingsinvesteringen voor riolering dekken we uit het rioolfonds. Als gevolg van afstemming van onderhouds- of vervangingsmaatregelen is het mogelijk om structurele onderhoudsgelden aan te vullen met incidentele middelen op grond van investeringen of met middelen uit de rioolheffing. Ook andere interne en externe bronnen van financiering zijn mogelijk, bijvoorbeeld middelen uit de reserves of bijdragen van externe partijen.
 
Wegen
Het regulier onderhoud wordt aangepakt, zoals wordt aangegeven door het meerjaren onderhoudsprogramma, die jaarlijks wordt geactualiseerd. Binnen dit programma wordt eveneens rekening gehouden met een percentage voor onvoorziene omstandigheden en tegenvallers. 
 
Bruggen
In het najaar van 2023 is er gestart met een onderzoek om te bepalen of er kunstwerken moeten worden vervangen en/of welk noodzakelijk onderhoud er gepleegd moet worden. Na de onderzoeken wordt een onderhoudsbestek opgesteld voor de jaren 2024 en 2025. 
 
Rioleringen
De financiële uitgangspunten zijn vertaald in het GRP 2019-2024.
 
Er wordt gewerkt volgens onderstaande principes:

• Investeringen zoals rioolvervanging, pompkelders en andere betonwerken worden geactiveerd en afgeschreven over 40 jaar.
• Investeringen met kortere levensduurverwachting zoals relinen, pompen en elektronica worden geactiveerd en afgeschreven over 15 jaar.

Gebouwen
Voor het groot onderhoud van de gebouwen staat de reserve ‘Groot onderhoud gemeentelijke gebouwen’ ter beschikking. Jaarlijks nemen burgemeester en wethouders besluiten over de geplande onderhoudswerkzaamheden en –kosten. In die zin gebruiken ze de meerjaren onderhoudsplanning ook als middel om verantwoording af te leggen over de onderhoudsstaat van de gemeentelijke gebouwen.

Algemeen

De wet financiering decentrale overheden (fido) bevordert een solide financieringswijze bij openbare lichamen. Het doel hiervan is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten. De wet kent een onderscheid tussen regels voor korte financiering (kasgeldlimiet) en regels voor lange financiering (renterisiconorm). Het onderscheid is gelegd bij 1 jaar.

Kasgeldlimiet en korte financiering

De kasgeldlimiet vormt de bovengrens waarmee een tijdelijk liquiditeitstekort gefinancierd kan en mag worden met een kortlopende geldlening (korter dan 1 jaar). Als het liquiditeitstekort een structureel karakter draagt moet een langlopende geldlening worden aangetrokken. Indien voor het derde achtereenvolgende kwartaal de kasgeldlimiet wordt overschreden moet de toezichthouder hiervan op de hoogte worden gesteld. Ook moet de kwartaalrapportage en een plan om binnen de kasgeldlimiet te blijven ter goedkeuring worden voorgelegd aan de toezichthouder. De kasgeldlimiet is vastgesteld op 8,5% van het begrotingstotaal.

Een kasgeldlimiet van € 5,4 miljoen betekent dat Tubbergen in 2024 tot een bedrag van € 5,4 miljoen met kort geld (looptijd < 1 jaar) mag financieren.

Kasgeldlimiet	(bedragen x €1 mln.)
Begrotingstotaal 2024	63,0
Vastgesteld percentage	8,50%
Kasgeldlimiet	5,4

 

Renterisiconorm en lange financiering

De renterisiconorm is een instrument voor de beheersing van het risico van een rentewijziging. Jaarlijks mogen de renterisico’s uit hoofde van renteherziening en herfinanciering niet hoger zijn dan 20% van het begrotingstotaal. Er mag dus maar 1/5^e deel van de totale begroting aan rentegevoeligheid onderhevig zijn.

Renterisiconorm	(bedragen x €1 mln.)
Begrotingstotaal 2024	63,0
Vastgesteld percentage	20%
Renterisiconorm	12,6
Renterisico: herfinanciering + renteherziening	1,6
Ruimte	11,0

In 2024 is er voldoende ruimte binnen de renterisiconorm.

Leningen

Onderstaande tabel geeft inzicht in de ontwikkeling van de geldleningen in 2024:

Leningen (opgenomen)		(bedragen x €1 mln.)
Beginstand per 1 januari 2024		7,1
Bij:	nieuwe leningen t.b.v. investeringen	10,0
Af:	reguliere aflossingen	1,6
	vervroegde aflossingen	0
Eindstand per 31 december 2024		15,5

 

Algemene ontwikkelingen

 Geldleningen

In 2024 zullen geen renteherzieningen plaatsvinden. De reguliere aflossingen in 2024 zijn € 1,6 miljoen en de rentelasten €378.935.

Rentevisie, liquiditeit en schatkistbankieren

De gemeente Tubbergen heeft gekozen voor spreiding in de financieringsmogelijkheden. Door een actuele liquiditeitsplanning kan worden ingespeeld op eventuele tekorten of overschotten in de toekomst. Zo wordt door het aantrekken van langlopende geldleningen ingespeeld op eventuele liquiditeitstekorten voor de lange termijn. De rente voor langlopende geldleningen is op dit moment 3,43% (looptijd 15 jaar).

Eventuele voorziene tekorten op de korte termijn worden opgevangen door het aantrekken van 1 maands geldleningen. Vorig jaar was het 1 maands rentetarief op een kasgeldlening nog negatief, deze periode is voorbij, er moet weer rente betaald worden. Het tarief ligt rond de 3,75% - 4%. 

Eventuele liquiditeitsoverschotten worden als gevolg van schatkistbankieren automatisch afgeroomd naar onze bankrekening bij het Ministerie. Sinds het 3e kwartaal 2022 ontvangen wij hiervoor weer een creditrente. Het tarief op dit moment bedraagt 3,41%.

EMU-saldo

Het EMU-saldo is in grote lijnen in de volgende tabel weergegeven: 

	EMU-saldo (x € 1.000)	Jaarrekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024	Begroting 2025	Begroting 2026	Begroting 2027
1	Exploitatie saldo voor bestemming	4.328	-2.868	-5.196	1.718	-510	385
2	Mutatie (im)materiële vaste activa	-2.784	-3.748	2.249	-499	-498	-541
3	Mutatie voorzieningen	-172	-547	-484	-291	-266	-297
4	Mutatie voorraden (incl. bouwgronden in exploitatie)	-554	-849	-987	-164	782	1.353
5	Eventuele boekwinst bij verkoop effecten en (im)materiële vaste activa	0	0	0	0	0	0
	EMU saldo	1.927	2.276	-6.942	2.090	-1.060	-723

 

Het EMU-saldo kan gezien worden als een extra financieel kengetal, naast de andere vijf verplichte financiële kengetallen zoals de solvabiliteit en de (netto) schuldquote. Het EMU-saldo heeft een vergelijkbare functie als het kasstroomoverzicht in het bedrijfsleven. Het negatieve EMU-saldo over 2024 geeft aan dat we als gemeente in 2024 meer verwachten uit te geven (reële transacties) dan dat we verwachtten te  ontvangen. Het is echter wel van belang om het EMU-saldo in de juiste context te zien. Gemeenten maken voor hun boekhouding gebruik van het ‘gemodificeerde stelsel van baten en lasten’. Hierdoor zegt het EMU-saldo van één jaar relatief weinig, omdat de uitgaven voor investeringen bijvoorbeeld in één jaar leiden tot een uitgave, maar in de exploitatie via de kapitaallasten leiden tot meerjarige lasten. Of dat toevoegingen aan voorzieningen ten laste van het resultaat gaan, maar pas bij besteding van de voorziening leiden tot een uitgave. Daarnaast worden de onttrekkingen aan reserves niet meegenomen in dit saldo.

 

Algemeen

Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan dat de gemeente zeggenschap heeft, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. Het financiële belang is het bedrag dat ter beschikking is gesteld en dat niet verhaalbaar is, of waarvoor aansprakelijkheid bestaat, indien de verbonden partij failliet gaat of haar verplichtingen niet nakomt. Het aangaan van banden met verbonden derde partijen komt altijd voort uit het publieke belang. Het is een manier om een bepaalde publieke taak uit te voeren.

Op 25 februari 2019 heeft uw raad het Beleidskader verbonden partijen 2019 vastgesteld en kennisgenomen van de door ons college vastgestelde Spelregels bestuur en toezicht verbonden partijen. In het beleidskader zijn de volgende punten verder uitgewerkt:

1. Afwegingskader deelname verbonden partijen
2. Bestuurlijke rollen (eigenaar en opdrachtgever)
3. Toezicht op verbonden partijen
4. Informatievoorziening aan de raad

Door het vaststellen van het Beleidskader verbonden partijen 2019 beschikt de gemeente over een afwegingskader voor toekomstige besluitvorming over toe- en uittreden bij verbonden partijen. Daarnaast geeft dit beleidskader aan hoe de gemeente grip op verbonden partijen wil vormgeven en welke rollen de gemeente daarbij heeft.

Deze paragraaf is om twee redenen voor u van belang. Op de eerste plaats voeren verbonden partijen vaak beleid uit dat de gemeente in principe zelf ook kan doen. De gemeente blijft de uiteindelijke verantwoordelijkheid houden voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma’s. Er blijft dus voor u nog steeds een kader stellende en controlerende taak over bij die programma’s. De tweede reden betreft de kosten - het budgettaire beslag- en de financiële risico’s die de gemeente met de verbonden partijen kan lopen en de daaruit voortvloeiende budgettaire gevolgen.

De risicoanalyse van de verbonden partijen is dit jaar wederom uitgevoerd met behulp van het pakket Naris Self Assesment. Hierbij werken we samen met de gemeenten Almelo, Hengelo en Enschede.

De risico's voor de verbonden partijen worden geïnventariseerd met behulp van een gestandaardiseerde vragenlijst. De vragen worden samengevat in acht indicatoren, die gezamenlijk een beeld geven van het risicoprofiel. De indicatoren zijn: directie/bestuur, eigenaarsbelang, marktomgeving, flexibiliteit, contracten, opdrachtgeversrelatie, governance, control en kwaliteit. Het financieel belang is gebaseerd op een brede definitie. Dat betekent dat er onder meer rekening wordt gehouden met de exploitatiebijdrage, de boekwaarde van aandelen, dividenden, subsidies, afgenomen werkzaamheden en verstrekte leningen en garanties. De verbonden partijen waarbij de gemeente een groot financieel belang heeft en die een hoge risicoscore kennen, vormen een belangrijk risico voor de gemeente.

De ingevulde vragenlijsten hebben geleid tot de in de onderstaande grafieken opgenomen risicoscores. Hierbij is een onderscheid gemaakt in privaatrechtelijke en publiekrechtelijke verbonden partijen.

De verbonden partijen waarbij de gemeente Tubbergen betrokken is, worden hieronder beschreven.

Inleiding

Deze paragraaf beschrijft de visie op het gemeentelijk grondbeleid en de uitvoering daarvan. Daarnaast treft u de verwachte financiële resultaten en risico’s van de gemeentelijke grondexploitaties in de bijlage.

Grondbeleid

In de Nota Grondbeleid zijn de volgende uitgangspunten vastgesteld:

• Conform het provinciaal beleid mag Tubbergen bouwen voor lokale (eigen) behoefte en zijn definitieve afspraken gemaakt over een verschuiving van uitbreiding naar inbreiding.
• In het kader van de woonafspraken met de Provincie Overijssel zijn afspraken gemaakt over het aantal woningen dat Tubbergen tot 2030 mag realiseren.
• Het grondbeleid is ondersteunend aan de behoeftes uit de prestatieafspraken op de terreinen van volkshuisvesting en bedrijventerreinen.

Het grondbeleid van de gemeente is een instrument om ruimtelijke doelstellingen te bereiken. Het is een belangrijk kader waarmee sturing kan worden gegeven aan de beleidsdoelstellingen volkshuisvesting, ruimtelijke ontwikkeling en economie. Per locatie wegen we telkens af welk grondbeleid en instrumentarium we toepassen waarbij het doel is om de risico’s voor de gemeente zoveel mogelijk te beperken.

De complexen in 2024 en verder

Indien voor een locatie het actieve grondbeleid wordt ingezet, stellen we voor deze locatie een grondexploitatie op. Hierin worden o.a. de kosten en opbrengsten van grondaankoop, de bestemmingsplanwijziging, bouw- en woonrijp maken en de bouwkaveluitgifte verantwoord. Het proces van bouwkavelproductie is per locatie financieel vertaald in een grondexploitatie.

De grondexploitaties voldoen aan de programmatische doelstellingen uit de Woningbouwvisie en Bedrijventerreinenvisie. Daarnaast voldoen de grondexploitaties verplicht aan de gestelde eisen uit het Besluit Begroting en Verantwoording (afgekort BBV).

Complexen in exploitatie

Dit overzicht heeft betrekking op de complexen waarvoor de Raad een grondexploitatie heeft vastgesteld. De grondexploitaties zijn geactualiseerd per 1 juli 2023.
Per jaarschijf zijn de kosten en opbrengsten in beeld gebracht. Per complex is een faseringsschema voor de nog te realiseren kosten en opbrengsten voor de komende jaren opgesteld, waarin de grondprijzen uit de vastgestelde grondprijsbrief 2023 zijn opgenomen. De fasering van de te verwachten opbrengsten is in lijn gebracht met het vastgestelde woningbouwprogramma, de te verwachten marktomstandigheden en de grondprijzen van 2023. De kosten van bouw- en woonrijp maken zijn geactualiseerd op het huidige prijspeil.

Bouwgrondverkopen

Woningbouw

Voor 2024 verwachten we 36 kavels te verkopen in de plannen Weemselerveld fase 4 (Albergen) (22 stuks) en de verkoopprocedures voor de plannen School Manderveen (7 stuks) en Dannenkamp 5 (Harbrinkhoek) (7 stuks) op te kunnen starten.

Bedrijventerreinen

De gemeente Tubbergen heeft nog geen bedrijfskavels in de verkoop. 

Financiële situatie

Halverwege 2023 constateren we dat de inflatie nog bovengemiddeld is en de hypotheekrente fors is gestegen. Daardoor zal het besteedbaar inkomen teruglopen. Maar ook de milieuvraagstukken en verduurzaming zullen nog financiële gevolgen hebben. De gevolgen voor de grondexploitaties zijn dat de rekenrente met 2,5% is gestegen naar 3%, de kosten van bouw- en woonrijp maken en plankosten verder zijn gestegen. Omdat de grondprijzen voor 2024 nog niet bekend zijn, zijn de opbrengsten binnen de grondexploitaties gelijk gebleven. Bij een toename van de kosten en gelijkblijvende inkomsten zullen de eindresultaten en ook de winstnemingen van de verschillende grondexploitaties afnemen. Daarom zijn de ramingen van de grondexploitaties relatief voorzichtig opgesteld. Alle risico’s van de grondexploitatie zijn meegenomen in het risicoprofiel. Wij verwijzen u naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Actuele ontwikkelingen

Woningbouw

De vraag en belangstelling naar woningbouwkavels blijft erg groot. Het gevolg is dat de voorraad snel afneemt en weinig woningbouwkavels op voorraad zijn.
We zijn ons aan het beraden op nieuwe grondposities waarbij inbreiding boven uitbreiding geldt. Tevens gaan we gemeentelijke planprocedures opstarten voor de diverse kernen.

Bedrijventerreinen

Voor de verworven gronden aan de Vriezenveenseweg in Geesteren zal de planprocedure worden opgestart om tot een spoedige gronduitgifte te komen.

Actieve marktbenadering

Dit doen we met onze nieuwe website kavelsintubbergen.nl en de woonbeurs. En we blijven open staan voor nieuwe ontwikkelingen op en uit de markt. Te denken valt aan collectief particulier opdrachtgeverschap, projectmatige bouw, sociale woningbouw, duurzaam bouwen etc.

Meerjarenprogrammering

Om een gezond financieel grondbeleid te kunnen blijven voeren hebben we een doorkijk gemaakt naar de komende tien jaar. Hierin zijn de opgaven uit de Woonvisie en Bedrijventerreinenvisie leidend. Als hoofddoel streven we naar gemeentelijke woningbouwuitgifte in elke kern en bedrijventerreinen in de verzorgingskernen. Als gevolg hiervan zullen we mogelijkerwijs grondactiviteiten ontplooien zoals beschreven staat onder Woningbouw en onder Bedrijventerreinen.

Voor de gemeenten Dinkelland en Tubbergen is de bedrijfsvoering binnen Noaberkracht georganiseerd. De begroting 2024 van Noaberkracht is door beide gemeenteraden vastgesteld. Noaberkracht ondersteunt Dinkelland en Tubbergen in het streven naar een vitale en zelfredzame samenleving. Noaberkracht heeft een focus op resultaat (de goede dingen goed doen). Daarom is het belangrijk dat Noaberkracht een wendbare organisatie blijft, die snel kan inspelen op veranderingen in de samenleving.

De begroting 2024 van Noaberkracht is te vinden via de volgende link: Begroting 2024 Noaberkracht

De gemeente is zelf verantwoordelijk voor fraudebestrijding. Vanwege de maatschappelijke functie is het van belang om dit intern en extern zichtbaar en transparant te maken.

Daarom is er sinds 2018 binnen onze organisatie sprake van een fraude-risicoanalyse. In het kader van de jaarlijkse herijking van deze fraude-risicoanalyse heeft er dit jaar opnieuw een inventarisatie plaatsgevonden van de (mogelijk) aanwezige frauderisico's en de getroffen beheersmaatregelen.

Naar aanleiding van deze inventarisatie is er gekeken naar de opzet, bestaan en werking van beheersing en getroffen bijsturingsmaatregelen van de toprisico's met de risico-inschatting 'hoog' en de toprisico's met een gemiddeld risico. Aan de hand van deze analyse kunnen wij de beheersbaarheid van de frauderisico's binnen onze organisatie vergroten en deze aandacht geven tijdens de controlewerkzaamheden.

De specifieke fraude-risico’s met verhoogde aandacht worden opgenomen in de fraude-risicoanalyse welke jaarlijks ter vaststelling beschikbaar wordt gesteld aan directie en colleges. In de scope van de belangrijkste frauderisico’s vallen onder andere betalingen, inkopen, sociaal domein, uitkeringen, aanbestedingen, M&O etc.

Mochten er gedurende het boekjaar fraude-risico’s opspelen, dan worden deze met een eventuele toelichting verantwoord in de financiële overzichten. Met betrekking tot de recente herijking van de fraude-risicoanalyse kan worden geconcludeerd dat er geen materiële fraudes zijn geconstateerd.

Continuïteit

De jaarrekening is opgesteld op basis van de continuïteitsveronderstelling. De continuïteit van gemeenten is op grond van artikel 12 van de financiële-verhoudingswet verankerd. Om die reden is de continuïteit van de gemeente in voldoende mate gewaarborgd. Tevens zijn in de begroting 2023 of andere besluiten geen stellige voornemens om majeure aanpassingen te doen in beleid, taken, activiteiten of locaties die mogelijk materiele effecten hebben op vermogen of resultaat.

Inleiding

Op 1 mei 2022 is de Wet open overheid (Woo) in werking getreden. Deze wet is de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De Woo heeft als doel om overheden en semioverheden transparanter te maken, zodat het belang van openbaarheid van publieke informatie voor de democratische rechtsstaat, de burger, het bestuur en de economische ontwikkeling beter gediend kan worden. De Woo kenmerkt zich daarom door een drietal belangrijke pijlers, te weten:

• een actieve openbaarmakingsplicht voor 11 categorieën documenten;
• een inspanningsverplichting tot openbaarmaking voor andere documenten dan de 11 categorieën;
• de passieve openbaarmaking (openbaarmaking op verzoek).

Naast het actief openbaar maken, bevat de Woo een duidelijke andere component; het op orde brengen van de informatiehuishouding en het duurzaam toegankelijk maken van digitale overheidsinformatie. De tweede component sluit aan bij de Archiefwet 1995, waarin opgenomen is dat overheden verplicht zijn om de onder hen berustende bescheiden in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen en te bewaren.

De Woo introduceert een meerjarenplan en bepaalt dat overheden met behulp van een meerjarenplan hun overheidsinformatiehuishouding op orde brengen.

Verplichtingen per 1 mei 2022

De Woo heeft tot doel een transparante overheid te bevorderen en de informatiehuishouding van de overheid op orde te brengen. Voor gemeenten gelden de volgende verplichtingen uit de Woo die direct per 1 mei 2022 in werking zijn getreden:

• Een of meer contactperso(o)n(en) aanwijzen om vragen van inwoners te beantwoorden.
• De bepalingen omtrent openbaarmaking op verzoek. Ook moet een Woo-verzoek elektronisch kunnen worden ingediend.
• Maatregelen treffen om de duurzame toegankelijkheid van digitale documenten te borgen als randvoorwaarde om uitvoering te geven aan openbaarheid.
• De inspanningsverplichting om informatie over beleid actief openbaar te maken.

De verplichtingen uit de Woo om documenten behorende tot 11 informatiecategorieën binnen 14 dagen actief openbaar te maken zijn nog niet in werking getreden. De komende jaren zal deze verplichting gefaseerd in werking treden.

Door het Rijk wordt de Woo-index ontwikkeld. De Woo-index verwijst naar documentcollecties die al elders door bestuursorganen op internet zijn gepubliceerd, en de zoekfunctie maakt de documenten in deze collecties centraal doorzoekbaar. Sinds 19 juni 2023 is het mogelijk om op deze index aan te sluiten; de zoekfunctie is nog niet operationeel. 

Planning 2024

In 2024 gaan we verder met duurzaam werken aan (meer) openheid en transparantie. We voeren de Woo uit naar de bedoeling. Een open overheid is essentieel voor het vertrouwen tussen de samenleving en de overheid, een belangrijke pijler van onze democratie. Een open overheid staat ook open voor wat er beter kan. Door het openbaar maken van informatie kunnen we het debat over onze keuzes eerder, en beter, voeren.

Enerzijds werken we steeds meer vanuit het principe van Archivering by design: vanaf het begin van elke zaak worden data goed en vindbaar vastgelegd. Dat vraagt om bewustwording bij alle medewerkers, én facilitering vanuit de applicaties en werkprocessen. Anderzijds investeren we in goede communicatie vooraf: door actieve openbaarmaking van documenten bij onderwerpen waarbij we dat verstandig vinden en/of door andere manieren van communicatie. Verder werken we aan de realisatie van de verplichte actieve openbaarmaking van de 11 categorieën die de Woo noemt. Dat betekent dat we de landelijke ontwikkeling volgen, en (samen met de leveranciers van onze systemen) werken aan de aansluiting op de Woo-index.