Programma Toekomstbestendige gemeente Tubbergen en ambtelijke organisatie Noaberkracht

We willen onze opgaven samen met onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties aanpakken. Dit doen we door onze inwoners centraal te stellen bij alles wat we doen. We hanteren een meedenkende houding en leveren maatwerk. Bij iedere vraag of nieuwe uitdaging denken we na hoe we onze inwoners betrekken bij het bouwen aan de gemeente Tubbergen. Dit doen we vanuit open en betrokken insteek. En we zijn realistisch en duidelijk. Daar waar het kan, werken we samen en daar waar de gemeente een verantwoordelijkheid heeft, nemen we deze. We hanteren hierbij het motto: ‘Ja, mits…’ We gaan in ons werk uit van de zelfredzaamheid, de professionaliteit en de kracht van onze eigen inwoners. We zijn als gemeente proactief. Opgaven zelf oppakken, met de blik op de toekomst. Samen werken aan een leefbaar, gezond, duurzaam en toekomstbestendig Tubbergen waar het goed vertoeven is.

Dit doen we door de komende vier jaar verder in te zetten op samenlevingsgericht werken. Telkens vanuit maatwerk en de juiste balans. De gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders, de gemeenteraad en de organisatie Noaberkracht staan hierbij midden in de samenleving. We willen initiatieven uit onze kernen faciliteren en investeren waar nodig. De huidige aanpak met het Maatschappelijk Akkoord Tubbergen en MijnDorp2030 gaan we herijken. Het opdrachtgeverschap ligt hiervoor bij de voltallige gemeenteraad. Indien nodig willen we inwoners breed in de samenleving betrekken bij grote keuzes die de samenleving raken. 

 

Kernagenda's

In de kernagenda's zijn per kern de ambities en vraagstukken terug te vinden waar we als gemeente en inwoners gezamenlijk aan werken. De inhoud van deze kernagenda's is terug te vinden in de begrotingsapp: Kernagenda's. Afhankelijk van de uitkomsten van de herijking van het Maatschappelijk Akkoord en het proces MijnDorp2030 worden de kernagenda's in de komende periode aangepast. 

 

Participatiebeleid

Participatie is niet meer weg te denken in onze manier van werken. Ook landelijk is er steeds meer aandacht voor participatie. Er is een wetsvoorstel in de maak: ‘Versterking participatie op decentraal niveau’. Deze wet heeft als doel dat voor zowel de inwoners als voor gemeenten duidelijk is (1) binnen welke kaders inwoners in het beleidsproces participeren en (2) op welke wijze zij in een verschillende fase van het beleidsproces betrokken worden. In een participatieverordening maakt elke gemeenteraad deze zaken expliciet voor zijn gemeente. Het voorstel verplicht tot een uitbreiding/verbreding van de in de Gemeentewet (artikel 150) voorgeschreven inspraakverordening naar een participatieverordening. Het belang van participatie wordt groter door maatschappelijke ontwikkelingen zoals de Omgevingswet, de Regionale Energie Strategie (RES) en uitdagingen in het sociaal domein. Gemeenten hebben in principe vrijheid om te beslissen op welke wijze zij inwoners bij de verschillende beleidsfasen betrekken en hoe ze hun visie op participatie vertalen in de participatieverordening. Het is dan ook eerst van belang dat we als gemeenten bepalen hoe we participatie verder vorm willen geven. Daarvoor stellen we participatiebeleid op. Vervolgens kunnen we de stap zetten naar juridische formuleringen in een participatieverordening.

 

Samenlevingsgericht werken - Organisatieontwikkeling

Zorgvuldige communicatie, en meer contact met onze inwoners en partners om samenlevingsgericht te kunnen werken, vraagt naast tijd van ambtenaren, ook vaardigheden. Daarin willen we investeren. We investeren in structurele ambtelijke capaciteit om het samenlevingsgericht werken te borgen en van nieuwe impulsen te voorzien. 

In de gemeente Tubbergen werken we samenlevingsgericht. Samen met onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties kijken we naar wat we samen kunnen doen om onze kernen op de lange termijn leefbaar te houden. We zijn als gemeente open, betrouwbaar, duidelijk en transparant en (digitale) gegevens van onze inwoners zijn bij ons in goede handen. 

• MijnDorp2030. Vanuit het proces MijnDorp2030 zetten we meer in op participatie vanuit de kernen zelf en we stimuleren onze inwoners om mee te denken. We bieden ondersteuning om processen en projecten op gang te helpen of verder te brengen. We bezoeken al onze kernen als college en zijn vanuit de functie van “kernwethouder” zichtbaar en aanspreekbaar.
• Opstellen en uitvoeren participatiebeleid. Gemeenten hebben in principe vrijheid om te beslissen op welke wijze zij inwoners bij de verschillende beleidsfasen betrekken en hoe ze hun visie op participatie vertalen in de participatieverordening. Het is dan ook eerst van belang dat we als gemeenten bepalen hoe we participatie verder vorm willen geven. Daarvoor stellen we participatiebeleid op. Vervolgens kunnen we de stap zetten naar juridische formuleringen in een participatieverordening. Vanuit het participatiebeleid verkennen we ook in hoeverre het uitdaagrecht kan worden ingevoerd. Dit biedt mogelijkheden voor inwoners om gemeentelijke taken over te nemen wanneer zij van mening zijn het zelf slimmer, beter, goedkoper of anders te doen. Ook verkennen we de mogelijkheden van een online participatietool om de samenwerking met onze inwoners te versterken. 
• Samenlevingsgericht werken - organisatieontwikkeling. Verschillende interne programma’s, zoals direct duidelijk, mediation & klachtbemiddeling en methodische werken dragen bij aan de borging van het samenlevingsgericht werken bij de ambtenaren. Structurele inzet van buurtmannen en buurtvrouwen, adviseurs samenlevingsgericht werken en het meer inzetten van communicatieadvies zorgen voor een stevige toekomstbestendige basis. 

Met Noaberkracht hebben we een sterke en krachtige organisatie staan. We zien het als onze verantwoordelijkheid om de kracht en sterkte van Noaberkracht ook voor de toekomst te verzekeren. Dat betekent ook dat we vernieuwend en creatief opereren op een veranderende arbeidsmarkt. Maatschappelijke opgaven worden groter en complexer. Ze vragen door de tijd heen om andere antwoorden, aanpakken en resultaten. Wij willen dan ook dat Noaberkracht voor onze inwoners de komende jaren op elk moment een kwalitatief hoogwaardige dienstverlening biedt. Daarmee is onze ambitie om de inwoners van Tubbergen nu en in de toekomst passende antwoorden te (blijven) geven op bestaande en nieuwe maatschappelijke vraagstukken.

Een sterk en toekomstbestendig Noaberkracht.

• We zetten in op het samen met de gemeente Dinkelland versterken van de ambtelijk (strategische) capaciteit van Noaberkracht.
• We zetten in op het samen met de gemeente Dinkelland door ontwikkelen van de Noaberkracht organisatie, inclusief actieprogramma.
• We participeren actief in het verkennende onderzoek naar de ambtelijke samenwerking tussen Noaberkracht en de gemeente Oldenzaal en sturen op concrete uitkomsten.

Financieel gezond blijven betekent dat ons uitgangspunt is dat we begrotingen maken die structureel in evenwicht zijn en ervoor zorgen dat de financiële middelen worden gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn: de goede dingen doen voor onze samenleving. We zetten in op de realisatie van ambities maar houden ook balans door voorzieningen en afgesproken reserves te borgen. Daarbij sturen we op een efficiënte en effectieve P&C-cyclus en een transparante en goed controleerbare financiële gemeentelijke huishouding. De belastingen indexeren we overeenkomstig de bestendige beleidslijn jaarlijks met het consumentenprijsindexcijfer van het CBS. 

Een structureel en materieel sluitende (meerjaren)begroting waarbij we de stijging van de lokale lasten zo beperkt mogelijk willen houden.

We gaan op een realistische en behoedzame manier om met de beschikbare middelen wat betekent dat:

• We structurele uitgaven dekken met structurele inkomsten.
• We (mogelijke) verliezen en tegenvallers signaleren en verwerken in onze (meerjaren)begroting zodra deze zich aandienen en dat we winsten en meevallers pas verwerken als deze daadwerkelijke zijn gerealiseerd.
• We indexeren de ozb-tarieven jaarlijks met het consumentenprijsindexcijfer van het CBS zodat er een meeropbrengst ontstaat conform dit indexcijfer.
• Voor de tarieven op het gebied van afval en riool gaan we uit van 100% kostendekkendheid.

 

Actielijn Een sterk en toekomstbestendig Noaberkracht	2023	2024	2025	2026
Democratische vernieuwing en Samenlevingsgericht werken - communicatie en SLGW bestendigen	104.000	104.000	104.000	104.000
Digitalisering - betrouwbare, transparante en open overheid (informatieveiligheid) - coalitieakkoord Digitalisering - betrouwbare, transparante en open overheid (informatieveiligheid) - begroting 2023	47.000   13.000	47.000   13.000	47.000   13.000	47.000   13.000
Digitalisering - digitale dienstverlening	22.000
Strategische capaciteit en arbeidsmarkt - collegeakkoord Strategische capaciteit en arbeidsmarkt - begroting 2023	186.000	114.000   70.000	75.000   111.000	75.000   111.000

 

Het geld uit het coalitieakkoord, zoals opgenomen in deze begroting 2023, voor de actielijn Een sterk en toekomstbestendig Noaberkracht, wordt overgeheveld naar Noaberkracht. Het zijn allemaal budgetten die het thema organisatieontwikkeling raken, wat opgepakt wordt binnen Noaberkracht. In 2023 gaat Noaberkracht het beschikbare budget inzetten voor de volgende acties:

 

Democratische vernieuwing en Samenlevingsgericht werken - communicatie en SLGW bestendigen 

In Nederland en dus ook in Tubbergen, willen inwoners hun stem niet slechts eens in de vier jaar laten horen door te stemmen op politici, die hen representeren in besluitvorming. Zij willen meedoen. We zien de groei van de participatieve democratie,  naast de traditionele representatieve democratie. We zijn op zoek naar nieuwe manieren van besluitvorming en een passende machtsverdeling tussen overheid en inwoner. In een tijd waarin het vertrouwen in de overheid daalt. De relatie van wederzijds vertrouwen tussen overheid en inwoners, is cruciaal voor een goed functionerende rechtsstaat. We zullen werk moeten blijven maken van democratische vernieuwing, en investeren in een goed contact met onze inwoners. Daarom hanteert het bestuur van Tubbergen de bestuursstijl: Samenlevingsgericht werken. 

 

Vanuit de reguliere begroting hebben we de beschikking over een structurele inzet van buurtmannen / buurtvrouwen voor 8 uur per week per kern. Voor de gemeente Tubbergen betekent dit een inzet van ongeveer 2 FTE. Daarnaast is met incidentele dekking het samenlevingsgericht werken opgepakt. Het bestendigen van deze lijn conform het advies vanuit het BMC rapport brengt een structurele kostenpost met zich mee van € 240.000 (aandeel Tubbergen € 104.000).

 

Het beschikbare budget wordt in 2023 ingezet om bestaande inzet en programma's te continueren en waar mogelijk door te ontwikkelen. Binnen het beschikbare budget maken we keuzes voor 2023 en het budget zal bijvoorbeeld  worden ingezet voor formatie uitbreiding adviseur samenlevingsgericht werken, extra inzet op medition & klachtbemiddeling, direct duidelijk, communicatieadvies, enz. 

 

Digitalisering - betrouwbare, transparante en open overheid (informatieveiligheid)

Met de toenemende digitalisering neemt het belang van informatiebeveiliging ook toe. Zaken als het koppelen en integreren van systemen, (keten)samenwerkingen en het toenemend gebruik van internet zorgen daarbij voor grotere complexiteit, afhankelijkheden en kwetsbaarheden. Ook zien we een toename van externe dreigingen zoals cyberaanvallen en ransomware. Informatiebeveiliging heeft als doel te voorkomen dat er ongewenste dingen gebeuren met de bedrijfsinformatie, en het beperken van de gevolgen mocht er toch iets misgaan. Oftewel: het waarborgen van de beschikbaarheid, exclusiviteit, integriteit en controleerbaarheid van alle vormen van informatie binnen onze organisatie. De komende jaren zijn diverse acties en maatregelen nodig en zal er blijvend moeten worden geïnvesteerd in informatieveiligheid. Dit betekent naast technische maatregelen zoals het uitvoeren van pentests een extra inzet van personeel en een uitbreiding van budget voor audits en de ENSIA-verantwoording, externe assessments, bewustwordingscampagnes, crisisoefeningen enz. Al met al een structurele extra kostenpost van ruim € 140.000. Het aandeel van de gemeente Tubbergen hierin bedraagt € 60.000 waarvan reeds een bedrag van € 47.000 is opgenomen in het coalitieakkoord 2022-2026.  De structureel ontbrekende € 13.000 willen we in deze begroting 2023 beschikbaar stellen. Met deze extra middelen gaan we onder andere de formatie voor informatieveiligheid met 1 fte uitbreiden, het identiteits- en toegangsmanagement inrichten, de ENSIA-verantwoording uitbreiden enz. 

 

Digitalisering - digitale dienstverlening

We stellen een visie op en vertalen deze visie naar een invoeringsstrategie. De visie en de strategie worden geïmplementeerd en het procesontwerp rond digitale dienstverlening wordt toe stand gebracht. 

 

Strategische capaciteit en arbeidsmarkt

Veranderende arbeidsmarkt – communicatie / vinden en binden nieuwe medewerkers

De krapte op de arbeidsmarkt brengt de komende jaren voor gemeenten een fors risico met zich mee.  Onderbezetting kan ernstige consequenties hebben voor cruciale werkprocessen en de uitvoering van politieke ambities, met gevolgen voor de stabiliteit en betrouwbaarheid van de overheid. Het is van belang de juiste medewerkers te vinden. Dit betekent dat geïnvesteerd moet worden in arbeidsmarktcommunicatie, recruitment en een nieuwe set aan HR instrumenten. Naast het investeren in het vinden van nieuwe medewerkers is het minimaal net zo belangrijks deze medewerkers te binden en te blijven boeien. Dit betekent dat de komende jaren gewerkt wordt aan het ontwikkelen, vinden en binden van de ambtenaar van de toekomst, in een krappe arbeidsmarkt.

 

De ambtenaar van de toekomst werkt zelfstandig in netwerken vanuit kennis, talent en interesse en neemt verantwoordelijkheid voor het eigen functioneren. Daarbij heeft de ambtenaar goed gevoel voor het bestuurlijk-ambtelijk samenspel. Democratische vernieuwing, Samenlevingsgericht werken en de intrede van de omgevingswet, vraagt nieuwe vaardigheden in houding en gedrag van ambtenaren. In plaats van “Nee, want”, dienen we te werken vanuit een “Ja, mits” houding, vanuit eigenaarschap en integraliteit. Dit vraagt de komende jaren en extra inzet op talentontwikkeling en loopbaanontwikkeling. 

      
Van organisatie naar organiseren – sturingsfilosofie en strategie en innovatie
Werken in netwerken vraagt een wezenlijk andere besturingsvorm, aansturing van de organisatie en inrichting van werkprocessen. Om meer ruimte te bieden aan de zelfstandigheid van de ambtenaar van de toekomst, die werkt aan bestuurlijke opgaven in verbinding met de samenleving, van dorpskern tot regio, is de stap naar een nieuwe en samenhangende sturingsfilosofie wenselijk. Waarbij niet uit het oog verloren mag worden dat een veranderende context ook sturing behoeft vanuit het management. Vraag is hoe dit op een goede manier vorm te geven. Uit onderzoek is gebleken dat de invoering van zelforganiserende teams binnen Noaberkracht in hoge mate kan bijdragen aan het op een wendbare manier kunnen werken aan samenlevingsgerichte opgaven. Randvoorwaarden daarbij zijn heldere kaders, eigenaarschap binnen heldere rollen, kwalitatieve werkprocessen en een zo eenvoudig mogelijke organisatie inrichting vanuit integraal management.

 

We maken steeds meer de omslag van de uitvoerende lokale overheid, naar de faciliterende netwerkoverheid die op meerdere schalen, van dorpskern tot regio, kan schakelen. Daarbij komen er nieuwe vragen op onze gemeente en Noaberkracht af: Welke positie nemen we in en welke strategie hanteren wij richting ons netwerk? Overzien we in een continue proces wat er op ons af komt, en welke impact, kansen en risico’s dat met zich meebrengt? Hanteren wij bewust ons handelingsrepertoire t.a.v. markt- netwerk- en innovatie strategieën en onze mogelijkheden in het kader van inbesteden/ uitbesteden? Overzien we wat er qua wetgeving op ons afkomt, wat de impact daarvan is op ons werk van alledag, en het werken in programma’s, projecten en processen vanuit integraal management? (Hoe) maken wij optimaal gebruik van kansen om samenwerkingen aan te gaan binnen Twente, om als overheid sterk en toekomstbestendig te blijven? Inmiddels is een eerste stap gezet om de samenwerkingsmogelijkheden met de gemeente Oldenzaal te verkennen.

 

In het overdrachtsdocument is aangegeven dat voor deze beide actielijnen structureel een bedrag van € 430.000 benodigd is. Het aandeel van de gemeente Tubbergen hierin bedraagt € 186.000 waarvan reeds een bedrag van € 75.000 is opgenomen in het coalitieakkoord 2022-2026. De structureel ontbrekende € 111.000 willen we in deze begroting 2023 beschikbaar stellen.  Specificatie van het totaal gevraagde bedrag van € 430.000:

• Arbeidsmarktcommunicatie, recruitment en een nieuwe set aan HR-instrumenten € 60.000
• Extra inzet op talentontwikkeling en loopbaanontwikkeling - budget studie en opleiding naar 1,5% loonsom € 100.000
• 3 fte extra op strategisch niveau benodigd is. Kosten € 270.000