Programma Leefomgeving van de toekomst

In 2030 zijn twee miljoen Nederlandse woningen van het aardgas af. In 2050 verwarmt, kookt of doucht geen enkel huishouden meer met aardgas. We stappen over op duurzame warmte. Dit is afgesproken in het Nederlandse Klimaatakkoord. Ook bedrijven maken deze ommezwaai, met als doel dat Nederland in 2050 klimaatneutraal is. Gemeenten in Nederland, zo ook de gemeente Tubbergen, hebben een grote rol in de overstap naar duurzame warmte. Om de opgave te laten slagen, werken we samen met inwoners aan haalbare en betaalbare oplossingen. We zetten daarbij ook maximaal in op het nemen van energiebesparende maatregelen. 

In 2050 wonen en werken we energieneutraal en aardgasvrij. Wij ondersteunen inwoners en bedrijven pro-actief in het proces om woningen en gebouwen meer te verduurzamen. 

We nemen inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties bij projecten en inspanningen in deze actielijn mee aan de hand van een zogeheten ‘inwonerreis’; waarbij de eerste inzet is op bewustwording en informatievoorziening, daarna op advies en afweging om vervolgens tot uitvoering over te gaan.

a. Bewustwording en informatievoorziening. Creëren van verdergaand bewustzijn, urgentiebesef en draagvlak onder onze inwoners en ondernemers voor de warmtetransitie door gerichte communicatie voor inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen. Het energieloket is de basis van onze informatievoorziening. Daarnaast werken we actief samen met lokale groepen (zoals energiecoöperaties) om de kennis actiever en vooral persoonlijker bij de inwoners en ondernemers onder de aandacht te brengen. 

b. Advies en afweging. Er komt veel op onze inwoners, ondernemers en instellingen af. De stap om daadwerkelijk te verduurzamen is voor velen ingewikkeld: welke keuzes kun/moet je maken, wat kost het en wat levert het op? We willen inwoners en ondernemers adviseren en ontzorgen in het proces naar haalbare en betaalbare oplossingen in het verduurzamen van hun woning. We leveren daarvoor een ondersteuningsstructuur (gereedschapskist met verschillende instrumenten en werkwijze), passend bij de eigen specifieke woning en situatie. De instrumenten kunnen op wijkniveau worden ingezet en gemeente breed. Speciale aandacht is er voor het terugdringen van energiearmoede en het nemen van maatregelen voor de doelgroep die dit het meeste treft. 

c. Uitvoering – wijkuitvoeringsplannen. We zetten samen met inwoners en ondernemers het proces in de wijken voort om bestaande woningen/gebouwen van het aardgas af te halen en waar nodig intensiveren we dit. Daarbij kijken we hoe we slim een wijk- of kerngerichte aanpak kunnen combineren met individueel gerichte maatregelen voor alle woningeigenaren in de gemeente. 

d. Herijken ambitie en -rolbepaling. Op basis van de opgedane ervaringen in de afgelopen jaren in de wijkuitvoeringsplannen herijken we de warmtevisie en aanpak om bestaande woningen/gebouwen van het aardgas af te halen.

Wij haken aan bij de landelijke doelstelling dat in 2050 100% van de energie duurzaam is opgewekt en committeren ons aan de uitgangspunten en opgave vanuit de RES. We gaan verder invulling en uitwerking geven aan de RES Twente 2.0 waarin we de noodzakelijke mix van wind en zon voor onze gemeente verder definiëren. Daarbij beperken we ons tot de opgave die minimaal noodzakelijk is, met een maximale inzet op zon op dak.

De doelstellingen zijn ambitieus, er moeten de komende jaren de nodige inspanningen geleverd worden. Hier willen we samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisatie invulling aan geven. We bundelen de krachten in het samenwerkingsverband Energie van Noordoost Twente en de regio Twente.

We moeten meer energie duurzaam opwekken. In 2030 moet 50% van de energievoorziening duurzaam zijn opgewekt (en in 2050 volledig).  Hier willen we samen met inwoners, bedrijven en organisaties invulling aan geven. 

1. Maatschappelijke acceptatie. Creëren van verdergaand bewustzijn onder onze inwoners over de opgave in de energietransitie. Dit doen we door inwoners meer eigenaar te laten zijn van zowel het probleem als de oplossing. Eigenaarschap van inwoners bereik je niet vanzelf. Goede voorlichting (vergroten van kennis, delen van kennis, voorbeelden en ervaringen), betrekken van inwoners bij processen en projecten en het creëren van handvatten om gedrag te veranderen en inwoners te ontzorgen, zijn noodzakelijk. 
2. Vaststellen beleid en regelingen. Vaststellen van benodigd beleid ten behoeve van (grootschalige) duurzame opwek, waaronder het wind- en zonneveldenbeleid conform de routekaart wind en zon. Het belang en de gezondheid voor onze inwoners blijft hierbij centraal staan. Uitkomsten uit het onderzoek van het RIVM en andere deskundigen maken deel uit van de routekaart. We stellen windbeleid vast, omdat we het belangrijk vinden om zelf de regie te kunnen blijven voeren. We koppelen draagvlak aan de afstand tot windmolens. Naarmate inwoners dichter bij de windmolen wonen, weegt hun stem zwaarder in onze afweging draagvlak versus algemeen belang. We verkennen we de mogelijkheden voor het ondersteunen van initiatieven voor duurzame opwek aan de hand van (stimulerings)regelingen. 
3. Lokale initiatieven in the lead. Het thema duurzaamheid staat steeds meer op de agenda in de verschillende kernen en het bedrijfsleven. Werkgroepen zijn in opkomst en coöperaties die in kansen denken. We faciliteren en ondersteunen kansrijke lokale duurzame initiatieven. Daarbij blijven we de regie voeren binnen participatieprocessen. Het Regionaal Energiebedrijf is in samenwerking met lokale coöperaties de motor van ontwikkeling van lokale projecten en initiatieven. Lasten lokaal, dan ook lusten lokaal is een belangrijk uitgangspunt, we streven naar een maximale participatiegraad van inwoners/omgeving binnen eventuele toekomstige projecten (minimaal 50%, bij voorkeur 100%). We kiezen voor een coördinator duurzaamheid die in gesprek gaat met inwoners, werkgroepen, initiatiefnemers en dorpsraden over de projecten en initiatieven.
4. Regionale en grensoverschrijdende samenwerking. We staan als (NOT-)gemeenten allemaal voor dezelfde forse opgave. Vanuit de krachtenbundeling, kennisdeling en coördinatie in de opgaven waar we gezamenlijk voor staan, bereiken we meer dan iedere gemeente voor zich zou doen. Vanuit het samenwerkingsverband bundelen we de krachten richting de opgaven vanuit de regio Twente. We geven invulling aan de Regionale Energie Strategie 2.0, inclusief de vaststelling van de noodzakelijke en gewenste energiemix van wind en zon. We zetten in op een sterke lobby om ruimte te creëren voor alternatieven voor windenergie binnen de opgave van de Regionale Energie Strategie (RES). We zetten in op nieuwe technieken en ontwikkelingen. Voldoende netcapaciteit is een belangrijke randvoorwaarde om projecten te realiseren. Tubbergen loopt echter tegen de grenzen aan. We gaan in samenwerking met andere gemeenten en de RES Twente in gesprek met de netbeheerder voor mogelijke oplossingen.
5. Opwek van warmte. We sluiten aan bij de oprichting van een beheersentiteit en zetten in op aansluiting en uitbreiding van de biogashub’s in onze gemeente. Door medeaandeelhouder te zijn van de op te richten beheersentiteit ontstaan mogelijk revenuen die ook ingezet kunnen worden voor een andere (duurzame) inspanningen. Daarnaast volgen we de ontwikkelingen rondom nieuwe technieken als geothermie en waterstof en zullen inspringen en bijsturen op kansen die zich via nieuwe ontwikkelingen en technieken voordoen.

Beter Organiseren van slimme, duurzame en zorgeloze mobiliteit zonder emissies.

a. Voorbeeldfunctie. Als gemeente horen we het goede voorbeeld te geven door onze eigen voorzieningen en faciliteiten te verduurzamen. Onder meer stellen we een duurzaam mobiliteitsplan met een route voor het verduurzamen van ons eigen vervoer.

b. Laadinfrastructuur. In lijn met de visie op de laadinfrastructuur wordt uitbreiding van het aantal laadpalen gestimuleerd op de plekken waar dat gewenst is of waar rijders van elektrische auto’s wonen of werken.

Projectgelden

Voor uitvoering van de inspanningen is € 1 miljoen aan incidentele middelen beschikbaar. Vanuit de op te stellen visie en de daarin te maken keuzes zal een voorstel komen voor het daadwerkelijk benodigde uitvoeringsbudget. 

Uitvoeringskosten

Er is een onderzoek gedaan naar de uitvoeringslasten van het klimaatakkoord, vertaald in een rapport ‘uitvoeringslasten klimaatakkoord” Deze geeft een helder beeld van de taken voor gemeenten voor de komende periode tot en met 2030. Op basis van de nog op te stellen klimaatvisie en de daarin gestelde ambities en te maken keuzes zullen de financiële en personele consequenties beter in beeld zijn. In de begroting 2024 kan dit leiden tot significantie mutaties. De kaders en middelen die vanuit het Rijk gesteld zijn worden hierin meegenomen. In het regeerakkoord zijn reeds substantiële bedragen opgenomen voor uitvoering van het klimaatakkoord, variërend van 300 miljoen in 2023 tot 800 miljoen in 2025. Daadwerkelijke toewijzing per gemeente moet nog volgen.