Programma Buitengebied in Balans

De landbouw is een belangrijke economische drager in onze gemeente en verdient een langjarig toekomstperspectief. Wij willen de agrariërs in Tubbergen half staan. Dit doen we door als gebiedspartner de komende jaren een substantiële bijdrage te leveren voor de agrarische sector. Met in het bijzonder aandacht voor een economisch perspectief voor het buitengebied en de leefbaarheid in het algemeen. We betrekken hierbij ook de opgaven voor water, stikstof en klimaat.
 
De toekomst van de agrarische sector en daarmee het landelijk gebied en de leefbaarheid wordt voor een aanzienlijk deel gestuurd en bepaald door Europese wet- en regelgeving. Op rijksniveau is dit uitgewerkt in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Dit wordt door de provincie vertaald in het Provinciaal Programma Landelijk Gebied. Het (nu demissionair) kabinet investeerde fors in de opgaven voor water, natuur en klimaat en in de verduurzaming van de landbouw. De keuzes en investeringen in de landbouw worden gekoppeld aan verduurzaming, kringlooplandbouw, nieuwe verdienmodellen en verbetering van de positie van de agrarisch ondernemer in de keten. Dit wordt per deelgebied verder uitgewerkt middels de Gebiedsgericht aanpak GGA). Tubbergen maakt deel uit van de Gebiedsgerichte Aanpak Noordoost-Twente (NOT). Waar nodig dragen we financieel bij aan processen en projecten. We willen als gemeente proactief zijn. Opgaven zelf oppakken, met de blik op de toekomst. Samen werken aan een leefbaar, gezond, duurzaam en toekomstbestendig Tubbergen waar het goed vertoeven is.

We leveren als gebiedspartner een substantiële en zichtbare bijdrage aan het bieden van een economisch perspectief voor de agrarische sector in het bijzonder en het buitengebied in zijn algemeenheid. Vanuit onze grondhouding om uit te gaan van de kracht in de samenleving, daar waar het kan samen te werken en daar waar de gemeente een verantwoordelijkheid heeft deze te nemen, staan wij in de gebiedsprocessen naast onze agrariërs. We leveren hierbij maatwerk en zijn hierbij realistisch en duidelijk.
 
In 2026 hebben we de verkregen inzichten en de uitgewerkte plannen vanuit het NPLG omgezet in operationeel beleid gericht op de transitie van de agrarische sector. En in 2026 zijn er in deelgebieden zichtbare stappen gezet met betrekking tot zowel het perspectief voor de landbouw als de natuur-, klimaat-, en waterdoelen

We willen als gemeente als volgt werken aan een toekomstbestendige agrarische sector:
a.    Aan het stuur zitten. We spannen ons maximaal in om daar waar mogelijk mee te sturen aan beleidskeuzes en uitvoeringsagenda’s. We zitten expliciet aan het stuur en bedienen de knoppen om invulling te geven aan de brede opgaven die er spelen in het buitengebied. We nemen deel aan elke relevante ‘tafel' waar we de belangen van onze inwoners kunnen behartigen. Daar waar relevant zetten we actief in op lobby.
b.   De keukentafel. De keukentafel is voor ons de plek waar we het maatwerk willen leveren voor gezinsbedrijven. We zien hier een belangrijke faciliterende en stimulerende rol voor onze agroconsulent, de ervencoach, het onderwijs en andere erfbetreders. Aan de keukentafel gaat het ook over de sociaal maatschappelijke kant: de mentale gezondheid en ondersteuning van de agrariërs die in een moeilijke situatie terecht zijn gekomen. We zetten als gemeente extra in op een ‘ervencoaches-plus’ die bij de begeleiding ook dit aspect invullen.
c.   Samenlevingsgericht werken met gebieden en doelgroepen. We bouwen aan duurzame relaties in een krachtenveld waar de belangen ver uit elkaar liggen. We zoeken voortdurend de dialoog met de Tubbergse samenleving, maatschappelijke partners en alle andere belanghebbenden. In het bijzonder hebben we aandacht voor de transitiekansen en het bieden van een perspectief.
d.    Verdienmodellen ontwikkelen. De landbouw is een belangrijke economische drager in onze gemeente. Als onderdeel van het toekomstperspectief van de gezinsbedrijven willen wij op bedrijfs- en erfniveau ondernemers, indien nodig via maatwerk, zoveel mogelijk ruimte geven om eigen, nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen. We zien deze ontwikkeling voor zowel stoppende als blijvende ondernemers.

In de afgelopen periode hebben we aan veel verschillende ambtelijke en bestuurlijke tafels gezeten om de belangen van onze inwoners, agrariërs en gebiedsopgaven te behartigen.  We hebben ons proactief opgesteld en nadrukkelijk gericht op het belang van een perspectief voor de agrarische sector en de sociaaleconomische leefbaarheid van het gebied. Daarnaast hebben we geprobeerd om de lokale kennis zoveel mogelijk te delen met de betrokken partners in de Gebiedsgerichte Aanpak (GGA) NOT.

We zijn vaste deelnemer geworden van het door de provincie opgerichte gebiedsteam NOT dat zich nu bezig houdt met de voorbereidingen van de gebiedsprocessen die de  GGA moeten vorm geven.

Er is een informatieavond georganiseerd met de ervencoaches voor boerinnen. Het doel was om ook hen te informeren over de transitie en hen te inspireren. De voorgenomen informatieavond voor agrariërs over de plannen over het Provinciaal Plan Landelijk Gebied is na provinciale verkiezingen uitgesteld, op hun verzoek.

De erfcoaches voeren niet alleen gesprekken met agrariërs over hun toekomst en zorgen. Ook verzorgen ze enkele gastlessen aan jonge boeren op het Zone College, hebben ze samen met een wijk-ggd’er voorlichting gegeven aan werknemers van alle disciplines van de Schakel, proberen ze een goed werkend netwerk tot stand te brengen en hun kennis en expertise in te brengen op de relevante tafels.

De wethouder legt eveneens, samen met een ambtelijke ondersteuner, periodiek bedrijfsbezoeken af aan agrariërs.

We zijn vaste deelnemer geworden aan onze onlangs opgerichte, interne intake tafel, die externe initiatieven multidisciplinair wil bespreken en waar mogelijk verder te helpen als die bijdragen aan de gewenste transitie. 

Dit najaar willen we een externe partij opdracht geven tot het maken van een gebiedsanalyse, voor zowel Dinkelland als Tubbergen. Deze analyses dienen meerdere doelen. Allereerst kunnen we hiermee ontwikkelingen in het agrarisch gebied beter duiden en sturen, kunnen we de feitelijke situatie beter in beeld brengen bij betrokkenen en helpt het ons meer informatie gestuurd te werken. Tevens kunnen deze gebiedsanalyses de gebiedsgerichte aanpak in NOT ondersteunen. We verwachten dat de provincie een deel van de kosten wil vergoeden. Maar de analyses kunnen ook een bron vormen voor de omgevingsvisie en –plannen van de gemeente en de visie op het buitengebied die we willen opstellen. 

De val van het kabinet is direct van invloed op voortgang van de ambitie Buitengebied in Balans. Enerzijds treedt er vertraging op door nieuwe verkiezingen, het vormen van het nieuw kabinet en het inwerken van een nieuwe regering. Anderzijds is nog niet helder welke inhoudelijke wijzigingen zullen optreden en welke gevolgen dat ook heeft in tijd en middelen. Desalniettemin proberen we onze invloed zo goed mogelijk te laten gelden en de kansen en mogelijkheden te pakken die er wel zijn. 

De Gebiedsgerichte Aanpak NOT geldt ook voor het ontwikkelen van landschap en de natuur. We willen de landschapskwaliteiten van Noordoost-Twente en dus ook van Tubbergen behouden en ontwikkelen. We maken ons sterk voor het behoud van ons veelzijdige cultuurlandschap, de natuur en de biodiversiteit. We conformeren ons aan de Europese doelen: het in goede staat van instandhouding brengen, hebben en houden van de huidige Natura 2000 gebieden. Dit doen we in afstemming met onze eigen wensen en inzichten.

We dragen als gebiedspartner bij aan het versterken en uitbreiden van de kwantiteit en kwaliteit van landschapsversterkende elementen. Dat doen we in het kader van en relatie tot het totale transitieproces. Met verdienmodellen voor grondeigenaren als voorwaarde biedt vergroting van kwaliteit en kwantiteit van natuur, landschap en biodiversiteit een bijdrage aan toekomstperspectief.

We willen als gemeente als volgt werken aan de borging van de kwaliteiten van landschap en natuur:
a.    Huidige Natura 2000. We werken samen met onze partners en belanghebbenden aan de realisatie van de huidige Natura 2000 opgaven in onze gemeente.
b.  Agrariërs onderhouden het landschap. We onderzoeken of de agrariërs een rol in het landschapsbeheer kunnen vervullen en werken daarbij actief samen met onze gebiedspartners (project Twente Bloeit).
c.   Inpassen energieprojecten. We werken samen met diverse partijen aan hoge kwaliteit van ontwerp, aanleg en beheer van de landschappelijke inpassing van energieprojecten. Aan deze landschappelijke inpasbaarheid stellen we hoge eisen.

We werken actief samen met onze gebiedspartners aan het project Twente Bloeit. Dit project wil een gebiedsfonds opbouwen voor ecosysteemdiensten in heel Twente, gericht op het verbeteren en vergroten van de biodiversiteit en groenblauwe dooradering.  

De boomdeel-dagen Noordoost-Twente (een project van de gemeenten met Landschap Overijssel)  zijn weer georganiseerd. Dit heeft geresulteerd in de aanplant van 226 bomen en 7000 stuks bosplantsoen door particulieren in Noordoost-Twente.
Projecten en initiatieven in het buitengebied worden door ons actief bekeken op de landschappelijke inpasbaarheid, zoals in het interne Q-team voor ontwikkelprojecten.

We hebben een proactieve en voortrekkersrol gepakt in verschillende beleidsmatige ontwikkelingen van de provincie. Zo hebben actief meegewerkt aan de provinciale handreiking houtopstanden, die zich heeft gebaseerd op ons cascobeleid en kapverordening. Daarnaast zijn we actief in het gebiedsadviesteam van het waterschap dat zich richt op de Kader Richtlijn Water (KRW) opgaven en hebben we mee gewerkt aan de provinciale bossenstrategie, die gevoed is door de voorbeelden uit dit gebied.  Ook nemen we deel aan Samen Werkt Beter, het provinciaal overleg over alle beleidsmatige, provincie brede ontwikkelingen in  buitengebied.

Ook hier heeft de val van het kabinet invloed op voortgang van de ambitie Buitengebied in Balans. Enerzijds treedt er vertraging op door nieuwe verkiezingen, het vormen van het nieuw kabinet en het inwerken van een nieuwe regering. Anderzijds is nog niet helder welke inhoudelijke wijzigingen zullen optreden en welke gevolgen die gaan hebben in tijd en middelen.  Desalniettemin proberen we onze invloed zo goed mogelijk te laten gelden en de kansen en mogelijkheden te pakken die er wel zijn. 

Werkbudget buitengebied in balans

In de begroting 2023 is een bedrag van €300.000 beschikbaar gesteld en gestort in de “Reserve College akkoord 2022 – 2026”. In de perspectiefnota 2024 is het bedrag verlaagd tot €250.000. Voor de jaarschijf 2023 is €30.000 beschikbaar gesteld.

Uitgaven 2023:

Interim programmaregisseur

19

We verwachten in 2023 nog uitgaven voor de gebiedsanalyse.

Voor de jaarschijf 2023 stellen we voor additioneel €30.000 te putten uit de “Reserve College akkoord 2022 – 2026”. Voor de komende jaren is er, na te verwachten uitgaven over de gehele coalitieperiode, nog €146.000 beschikbaar.

 

Ervencoach ++

In de begroting 2023 is een bedrag van €100.000 beschikbaar gesteld en gestort in de “Reserve College akkoord 2022 – 2026”. Voor de jaarschijf 2023 is €25.000 beschikbaar gesteld. 

Uitgaven 2023:

Er is een bijdrage gedaan aan de provincie Overijssel in "Toekomstige Erven" (erfcoaches).

Voor de komende jaren is er, na te verwachten uitgaven over de gehele coalitieperiode, nog €77.000 beschikbaar.